Bộ TNMT: Không cần phân định chất thải nguy hại gang xỉ Formosa làm nguyên liệu

Sau khi tiến hành lấy mẫu gang xỉ tại một số đơn vị nhận chuyển giao chất thải của Formosa Hà Tĩnh thông qua Công ty TNHH đầu tư phát triển MHD Việt Nam để phân định danh tính chất thải nguy hại, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên cho biết: “Kết quả phân tích mẫu gang xỉ, mẫu bùn thải sau tuyển tại các cơ sở cho thấy giá trị PH đều vượt ngưỡng nguy hại theo QCVN 07:2009/BTNMT”.

Vấn đề này đã được Sở TNMT tỉnh Thái Nguyên báo cáo bằng văn bản tới Bộ TN-MT, Tổng cục Môi trường, Sở TN-MT tỉnh Hà Tĩnh để thông tin về kết quả kiểm tra chất thải của Formosa Hà Tĩnh được chuyển giao lên Thái Nguyên tái sử dụng.

Một góc nhà máy Formosa Hà Tĩnh.

Trước kết quả này, Tổng Cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) thông tin:  Theo quy định tại khoản 16 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường (BVMT), phế liệu “là vật liệu được thu hồi, phân loại, lựa chọn từ những vật liệu, sản phẩm đã bị loại bỏ từ quá trình sản xuất hoặc tiêu dùng để sử dụng làm nguyên liệu cho một quá trình sản xuất khác”. Do vậy, gang xỉ khử lưu huỳnh của FHS được phân loại, lựa chọn làm nguyên liệu sản xuất gang thép được coi là phế liệu làm nguyên liệu. Gang xỉ khử lưu huỳnh này nếu thải ra ngoài môi trường thì mới được xem là chất thải. 

Gang xỉ khử lưu huỳnh của FHS (có chứa 71,6% là sắt) được pháp luật khuyến khích tái sử dụng làm nguyên liệu sản xuất thép.

Tổng cục Môi trường cho rằng, gang xỉ được sử dụng làm nguyên liệu sản xuất nên không cần thiết phải phân định chất thải nguy hại; tuy nhiên, việc so sánh phế liệu gang xỉ (đang được sử dụng là nguyên liệu sản xuất, không thải ra môi trường) với quy chuẩn nêu trên là không phù hợp, dễ dẫn đến hiểu lầm; chỉ cần thiết phân định đối với mẫu chất thải sau khi tuyển gang xỉ.

Cũng theo Tổng cục Môi trường, trong văn bản trao đổi của Sở TNMT tỉnh Thái Nguyên nêu “kết quả phân tích mẫu gang xỉ cho thấy giá trị pH đều vượt ngưỡng nguy hại…” chứ không khẳng định gang xỉ là chất thải nguy hại (vì gang xỉ là nguyên liệu sản xuất). Tuy nhiên, các cơ sở tái chế, tái sử dụng gang xỉ (sau khi đã thu hồi sắt) nếu có phát sinh chất thải thì phải được quản lý theo quy định của pháp luật về chất thải.

Về công nghệ sản xuất và công tác quản lý gang xỉ tại FHS, Tổng cục Môi trường cho biết, công nghệ của FHS sản xuất ra các sản phẩm thép chất lượng cao dùng làm cốt công trình, thép ống và ốc vít, nên gang lỏng được sản xuất từ lò cao có hàm lượng lưu huỳnh từ 0,01-0,03%, trước khi đưa vào lò chuyển (BOF) luyện thép được FHS sử dụng vôi cục và vôi bột (CaO) để khử lưu huỳnh xuống dưới 0,005%. Để bảo đảm quá trình khử lưu huỳnh được xử lý hoàn toàn, phải sử dụng lượng vôi dư. Sản phẩm trung gian của quá trình này thu được gang xỉ khử lưu huỳnh sẽ chuyển đến xưởng thu hồi tài nguyên (gồm các công đoạn ổn định hóa và nghiền tách) để thu lại các thành phần có giá trị sử dụng, trong đó có phế liệu gang xỉ (có chứa 71,6% là sắt). Độ kiềm (giá trị PH) trong gang xỉ cao thực chất là lượng vôi dư và hợp chất của Canxi (Ca), lượng vôi dư này còn có tác dụng xử lý khi thải (SOx) nếu gang xỉ này sử dụng trong lò điện hồ quang để sản xuất thép….

Theo TS Nguyễn Thế Loãn - Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, rất nhiều nước trên thế giới đang tận dụng phế liệu làm nguyên liệu để sản xuất. Tuy nhiên, ranh giới giữa chất thải và phế liệu-nguyên liệu là mong manh vì thời gian qua có nhiều trường hợp lợi dụng cái này để phát tán chất thải.

Chính vì vậy cần phải kiểm soát chặt chẽ để tránh lợi dụng chuyện này nhằm thải chất thải ra môi trường.