VSSA: Không bảo vệ doanh nghiệp, người trồng mía thì bảo vệ ai?
Tiếp nối công văn phản hồi về quan điểm “ngành mía đường nên học tập Hoàng Anh Gia Lai” của Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Cẩm Tú, mới đây Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) lại có tiếp công văn gửi tới Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn Cao Đức Phát. Theo nội dung công văn do ông Nguyễn Thành Long – Chủ tịch VSSA ký, mục đích của VSSA là để làm rõ quan điểm, cũng như giúp lãnh đạo các cấp “thấu hiểu hết hoàn cảnh và nguyện vọng đích thực của VSSA trong khi dư luận bàn tán nhiều vấn đề liên quan tới sự sống còn của ngành mía đường”.
Một lần nữa lý giải chuyện giá đường trong nước cao hơn các nước trong khu vực, VSSA dẫn chứng, hiện mỗi tấn mía tại Thái Lan đưa vào chế biến có giá 30-35 USD. Tiền mía trong giá thành chế biến đường chỉ ở mức 300 – 350 USD/tấn hay 6.000 – 7.000 đ/kg đường, trong khi ở Việt Nam tiền mía chiếm 8.000 – 10.000 đ/kg đường, chênh lệch 2.000 – 4.000 đ/kg đường, chênh lệch này thuộc yếu tố nông nghiệp mà nông dân và nhà máy đường không thể một sớm một chiều tự khắc phục.
Đường trong nước đang chịu sự cạnh tranh khốc liệt về giá so với các nước trong khu vực |
Còn đối với đường của Bầu Đức sản xuất tại Lào, sở dĩ giá rẻ hơn đường Việt Nam, là do Hoàng Anh Gia Lai tự sản xuất mía đưa vào chế biến không phải mua. Vì thế, giá thành nguyên liệu mía đưa vào nhà máy không bao gồm chi phí lợi nhuận cho nông dân trồng mía nên có giá thấp. Ngoài ra chi phí đầu tư cơ bản xây dựng vùng nguyên liệu và xây dựng nhà máy có thể đã được bù đắp một phần bởi chính sách hỗ trợ đầu tư và các nguồn thu khác có được trong quá trình khai mở đất.
“Hoàng Anh Gia Lai cũng lấy kinh nghiệm Việt Nam sang mở nhà máy đường tại Lào. Về kỹ thuật công nghệ Việt Nam không hề thua kém, nhưng về chính sách quốc gia khác nhau thì doanh nghiệp không thể làm khác được. Do điều kiện nông nghiệp và chính sách của Lào vượt trội và hấp dẫn hơn Việt Nam, Hoàng Anh Gia Lai đã tìm thấy từ những chính sách ưu đãi của Lào là nền tảng để doanh nghiệp này sản xuất được đường có giá cạnh tranh”- ông Long bình luận về giá đường rẻ của Bầu Đức.
Riêng với những quan điểm cho rằng vừa qua VSSA đã khá “ồn ào” khi chăm chăm bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp đường, ông Nguyễn Thành Long phản kháng, ngành mía đường xảy ra những bất cập riêng không giống các ngành khác. Nhà máy đường có vốn đầu tư rất cao, tính mùa vụ rất khắc nghiệt, vốn để hoạt động sản xuất cũng rất lớn. Mối quan hệ nhà máy và người trồng mía yêu cầu chặt chẽ cao, công nghệ chế biến cũng phức tạp hơn nhiều so với chế biến gạo, trà, hạt điều, cà phê… do vậy đòi hỏi sự nghiêm ngặt của chuỗi giá trị cũng khác hơn. Sự bất trắc bất kỳ ở khâu nào cũng đều có thể gây thiệt hại lớn cho toàn chuỗi.
“Hiệp hội Mía đường nếu không bảo vệ quyền lợi cho các nhà máy đường và người trồng mía (người dân tích cực trồng mía trong môi trường thuận lợi hơn, thu nhập cao hơn cũng là quyền lợi cho các nhà máy đường) thì sinh ra Hiệp hội để làm gì?”- ông đặt câu hỏi.
Vị Chủ tịch VSSA tiếp lời, Hiệp hội chỉ yêu cầu Nhà nước mà đặc biệt là Bộ Công thương đừng có ban hành chính sách xuất nhập khẩu đường bất cập, chỉ phục vụ cho lợi ích nhóm để bóp chết sản xuất trong nước, nhất là sản xuất nông nghiệp. Phải có chính sách để làm sao giữ giá đường ở mức hợp lý mà ở đó người trồng mía sống được và nhà máy đường không kiệt quệ, ngành mía đường không phá sản và người Việt Nam tiêu dùng đường không bị móc túi phải mua đường với giá cao hơn người tiêu dùng của Thái Lan - nước xuất khẩu đường đứng thứ 2 thế giới.
“Để xảy ra phá sản ngành không phải do hội nhập mà do chính sách Nhà nước không mang tính công bằng, không cạnh tranh với các chính sách mía đường của Thái Lan đủ để giúp ngành phát triển, hoặc chính sách không được thực thi nghiêm túc do bị lợi dụng danh nghĩa bảo vệ người tiêu dùng” – lãnh đạo VSSA thẳng thắn.
Do đó, VSSA quả quyết, việc bảo vệ của VSSA đối với thành viên là bảo vệ môi trường chung, không nhằm bảo hộ để tồn tại những nhà máy đường yếu kém cá biệt nào.
Không nên miễn thuế nhập khẩu đường từ Lào
Đặc biệt, trong công văn gửi Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn VSSA cũng đề xuất việc nhập 50.000 tấn đường từ Lào theo 5 nguyên tắc. Trước tiên, nhập 100% đường thô về nước luyện lại thành đường RS (đường trắng) hoặc RE (đường tinh luyện), tạo thêm giá trị gia tăng, công ăn việc làm cho các doanh nghiệp trong nước. Đường nhập từ Lào được tính và khấu trừ trong hạn ngạch nhập khẩu hàng năm đã cam kết với WTO.
VSSA cũng đề nghị phải tổ chức đấu thầu nhập khẩu hạn ngạch này 1 cách rộng rãi, minh bạch không cấp phát theo cơ chế xin cho như cơ chế hiện nay, chỉ đem lại lợi ích từ chênh lệch giá về cho ngân sách. Việc đấu thầu nhập khẩu đường theo hạn ngạch là không vi phạm cam kết với WTO được chứng minh qua các văn kiện ký kết giữa Việt Nam và WTO (theo ông Trương Đình Tuyển – đấu thầu nhập khẩu đường là quá tốt … đâu có vi phạm). Và đường chỉ nên nhập sau khi vụ ép mía đường trong nước kết thúc để giảm dư thừa cục bộ gây tồn kho lớn trong nước.
Đối với thuế suất, VSSA cho rằng không niên miễn hoàn toàn thuế nhập khẩu như ý kiến của Bộ Công thương, mà nên áp dụng mức thuế nhập khẩu đường đã cam kết chung đối với AFTA.
“Những nguyên tắc này không phải là yêu sách của Hiệp hội, mà là yêu cầu Bộ Công thương thực hiện đúng những gì mà Việt Nam đã cam kết khi hội nhập, vừa làm minh bạch thị trường, vừa mang lại lợi ích quốc gia xóa bỏ đặc quyền đặc lợi”- ông Nguyễn Thành Long – Chủ tịch VSSA nhấn mạnh.
Cũng theo VSSA, sau khi đổi mới công nghệ nhiều nhà máy đường trong nước có khả năng sản xuất đến 50% sản lượng là đường luyện (gồm đường luyện tiêu chuẩn và đường luyện hảo hạng). Một số nhà máy đường Việt Nam như Nhà máy đường Khánh Hòa, Lam Sơn, Nghệ An… đã đạt trình độ tiên tiến không thua kém các nhà máy đường ở các nước có nền công nghiệp mía đường mạnh như Ấn Độ, Thái Lan, Trung Quốc…
Một số ít nhà máy do liên tục thua lỗ nên không có sức đầu tư thêm nên đã ngày càng bị bỏ xa trong cuộc đua để cạnh tranh và hội nhập, như nhà máy đường Cà Mau, Kiên Giang….
Về trình độ công nghệ của các nhà máy đường Việt Nam hiện nay không còn chênh lệch đáng kể so với các nước có nền công nghiệp mía đường mạnh như trong khu vực, chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, đường RE đạt yêu cầu chất lượng cao đối với khách hàng khó tính như Coca - cola…