Ngại đầu tư nhà máy điện vì bùng nhùng nợ nần của EVN

VBF đề nghị Bộ Công thương xem xét những phương thức mới nhằm nâng cao khả năng chi trả nợ của EVN, đồng thời tiếp tục nỗ lực tăng biểu giá năng lượng để bù đắp chi phí cung ứng. 

Theo nhóm Công tác Điện và Năng lượng thuộc Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF), trong khi Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (EVN) vẫn còn độc quyền mua điện thì tình hình tài chính thua lỗ của EVN vẫn là mối lo ngại của các nhà đầu tư vào các nhà máy điện mới – theo luật quy định những nhà máy điện này phải bán năng lượng cho EVN.

VBF đề nghị Bộ Công thương xem xét những phương thức mới nhằm nâng cao khả năng chi trả nợ của EVN, đồng thời tiếp tục nỗ lực tăng biểu giá năng lượng để bù đắp chi phí cung ứng.

Theo VBF, những nhà tài trợ nước ngoài, những người mong muốn hỗ trợ cho sự phát triển năng lượng bền vững ở Việt Nam có thể có thiện chí cải thiện khả năng chi trả nợ của EVN kèm theo những điều kiện bảo lãnh nhất định bao gồm năng lượng được bán ra phải được sản xuất từ dự án năng lượng tái tạo.

Cũng theo VBF, cơ chế thu hút các nhà tài trợ nước ngoài là cần thiết để giải quyết gánh nặng hiện tại của Bộ Tài chính khi cung cấp bảo lãnh cho các nhà cung cấp năng lượng.

Cụ thể, các đơn vị phát triển năng lượng tái tạo và các nhà máy điện cỡ nhỏ ở Việt Nam cần có sự hỗ trợ bởi sự gia tăng chi phí của các khoản vay thương mại, chi phí bảo lãnh, và sự đình trệ là rào cản lớn trong đầu tư.

Nhóm công tác này kiến nghị, năng lượng gió nên được bao gồm trong thị trường bán buôn, điển hình như ví dụ của Mexico và các nước đang phát triển khác với sự phát triển thành công năng lượng gió theo các hợp đồng mua bán điện trực tiếp (PPA).

Ở những nước có nguồn cung cấp điện ổn định được đầu tư bởi khu vực tư nhân, phục vụ mục đích mang lại lợi nhuận, tự do hóa thị trường điện bán buôn, có thể làm giảm giá điện nhờ vào môi trường cạnh tranh.

Bên cạnh đó, VBF cho rằng các cơ quan điều tiết năng lượng cũng nên hoạt động độc lập và không chịu ảnh hưởng bởi cơ quan chính phủ nhằm thực hiện vai trò giám sát thị trường.

VBF kiến nghị nên trao cho Cục điều tiết điện lực (ERAV) một chức danh hoàn toàn độc lập với Bộ Công Thương tương tự như thị trường điện năng của các quốc gia đang phát triển khác.

Nói về lộ trình giá điện, VBF cho rằng mặc dù Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về giá điện kể từ năm 2012 đã giúp đỡ thị trường theo hướng tích cực nhưng EVN tiếp tục hoạt động thua lỗ và chi phí điện vẫn ở mức thấp nhất trong khu vực. 

Điều này làm hạn chế đầu tư trực tiếp vào các nguồn năng lượng mới, cơ sở hạ tầng lưới điện, và không khuyến khích nỗ lực tiết kiệm năng lượng của cá nhân và doanh nghiệp.

Chính vì vậy, VBF kiến nghị Bộ Công Thương tiếp tục điều chỉnh biểu phí năng lượng để tạo điều kiện cho phát triển bền vững ngành điện ở Việt Nam.

Tuy nhiên dân cư có thu nhập thấp sẽ chịu ảnh hưởng lớn hơn từ việc tăng giá điện, do đó VBF kiến nghị rằng Chính phủ nên hỗ trợ cho người dân có thu nhập thấp (miễn phí 30kWh/tháng) và đảm bảo khu vực nông thôn không bị cắt điện để ưu tiên cho các ngành công nghiệp.

Còn doanh nghiệp sẽ được hưởng lợi nếu Bộ Công Thương chia sẻ lộ trình giá bán lẻ điện khi giá điện chịu sự chi phối của thị trường và quản lý của Chính phủ.

Theo VBF, điều này sẽ mở hướng tiếp cận đến các dự án đầu tư tư nhân trong nước và quốc tế, và sẽ càng kích thích nỗ lực tiết kiệm năng lượng của người sử dụng cuối.

VBF ủng hộ việc sử dụng quỹ các nhà tài trợ để cân đối lại bảo lãnh Chính phủ khi Chính phủ vượt ngưỡng cho phép trong các năm tới.

Mặt khác, VBF cho rằng mục tiêu 5% năng lượng tái tạo cho năm 2020 có thể tăng lên nữa với nhiều ưu đãi cho năng lượng mặt trời, năng lượng gió.

Theo VBF, năng lượng tái tạo cần được ưu tiên hàng đầu để hỗ trợ các nhu cầu năng lượng hiện nay của Việt Nam dựa theo khả năng mở rộng của nó trong một thời gian ngắn.

Để tăng cường năng lượng tái tạo, Nhóm Công tác Năng lượng của VBF cam kết sẵn sàng hỗ trợ việc tạo ra một môi trường đầu tư hấp dẫn đối với các lĩnh vực này.