Hậu COVID-19, Việt Nam sắp sửa chào đón thế hệ “kỳ lân” công nghệ mới?

Từ cơ hội của nền kinh tế năng động

Theo Báo cáo đầu tư vào lĩnh vực công nghệ tại Việt Nam (Vietnam Tech Investment) năm 2019, từ quốc gia đứng vị trí thứ 4 trong 6 nước ASEAN, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam vươn lên thứ hạng 3, chỉ sau Indonesia và Singapore. Bên cạnh đó, rất nhiều tổ chức, chính sách đã ra đời nhằm hỗ trợ và thúc đẩy khởi nghiệp tại Việt Nam như Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp (BSSC), Quỹ Hỗ trợ Thanh niên khởi nghiệp quốc gia, đề án 844 về hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025... Đến năm 2019, Việt Nam đã phát triển được hơn 3.000 startup trong mọi lĩnh vực.

Tuy nhiên, COVID-19 bùng phát toàn cầu đã gây tác động vô cùng lớn tới các startup Việt. Những doanh nghiệp non trẻ hừng hực khí thế khởi nghiệp vừa gia nhập thị trường phải đối mặt với môi trường đầu tư, nhu cầu người dùng thay đổi nhanh chóng. Mặt khác, tình trạng thiếu vốn, kêu gọi đầu tư không còn thuận lợi và những khó khăn chung của nền kinh tế thế giới khiến không ít startup rơi vào cảnh lao đao.

Các startup đang “tranh tài” trong ngày Demo Day thuộc chương trình Grab Ventures Ignite 2020.

Báo cáo "bức tranh khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam 2019” của Austrade – Cơ quan thương mại và đầu tư của chính phủ Australia cũng đã chỉ ra 5 thách thức ngáng đường hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam, bao gồm: Khả năng tiếp cận tài chính - thuyết phục các nhà đầu tư; Tài năng và kỹ năng điều hành - không được đào tạo đầy đủ về khả năng kinh doanh; Hệ sinh thái còn phân mảnh; Khả năng R&D - năng lực khoa học, công nghệ và đổi mới; Vấn đề sở hữu trí tuệ.

Trong khi đó, từ góc nhìn của một kỳ lân Đông Nam Á, bà Nguyễn Thái Hải Vân – Giám đốc điều hành Grab Việt Nam cho rằng: “Trong giai đoạn hiện tại, gọi vốn là một trong những thách thức lớn của startup Việt Nam. Trên thực tế, thách thức này không nằm ở việc thiếu vốn hay vì các nhà đầu tư thiếu quan tâm tới thị trường Việt Nam bởi trong năm 2019, lần đầu tiên trong lịch sử, tổng giá trị đầu tư vào startup công nghệ Việt vượt qua cả Singapore. Cái thiếu thật sự nằm ở khả năng và tầm nhìn của các nhà sáng lập. Các bạn có thể rất mạnh ở giai đoạn tìm ý tưởng, nhưng tới giai đoạn triển khai và hoàn hiện thì lại thiếu nhiều kỹ năng thực tế. Đây là điểm mà chúng ta phải đầu tư hơn nữa để bồi dưỡng cho các startup Việt Nam”.

Bà Nguyễn Thái Hải Vân - Giám đốc điều hành của Grab Việt Nam.

Tuy nhiên, ở khía cạnh tích cực, đại diện Grab cũng cho rằng thế mạnh của các startup Việt Nam là sự sáng tạo và khả năng học rất nhanh. Theo bà Vân, công nghệ và những giải pháp thông minh như áp dụng trí tuệ nhân tạo sẽ là xu hướng mới và cần các startup nắm bắt kịp thời. Cơ hội vẫn sẽ mở ra cho những startup biết thích nghi, có đủ kỹ năng để vươn lên trong tình huống khó khăn.

Đến triển vọng của chương trình ươm tạo kỳ lân

Đứng trước thách thức và cả những cơ hội trong giai đoạn bình thường mới, Chính phủ Việt Nam đã quyết định đề ra mục tiêu tạo 10 "kỳ lân công nghệ" vào năm 2030 và trở thành trung tâm khởi nghiệp công nghệ của Đông Nam Á. Để đạt được mục tiêu này, bên cạnh những sáng kiến nhằm nuôi dưỡng các startup tiềm năng tại Việt Nam từ Chính phủ, Thứ trưởng Trần Duy Đông cũng cho rằng: “Cần có sự hợp tác mạnh mẽ hơn, sâu rộng hơn của các công ty công nghệ để giúp các startup có thêm cơ hội kinh doanh và cùng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia".

Trên thực tế, Grab – kỳ lân Đông Nam Á đã dốc sức vào cuộc tăng tốc hỗ trợ cho các startup giai đoạn early-stage thông qua chương trình Grab Ventures Ignite, đồng hành cùng nhiều đối tác chiến lược như: Trung tâm Đổi mới Sáng tạo quốc gia (Thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư), Cơ quan Phát triển Truyền thông Thông tin Singapore, Quỹ đầu tư mạo hiểm Gobi Partners, Nhà phát triển không gian làm việc Toong, công ty Luật YKVN, Microsoft và Amazon Web Services.

Xuất phát từ trở ngại của startup trong giai đoạn đầu khi phải đối mặt với những khó khăn trong việc tối ưu hóa nguồn vốn, mở rộng quy mô hiệu quả hay chuyển đổi mô hình kinh doanh, chương trình đã tập trung cung cấp nền tảng kiến thức, kinh nghiệm để giúp các startup bứt phá. Theo đó, 13 startup được chọn đã tham gia vào một chương trình đào tạo, cố vấn chuyên nghiệp kéo dài 14 tuần với các chuyên gia, đối tác hàng đầu của Grab. Đặc biệt, các đội còn có cơ hội gọi vốn trực tiếp trước hơn 20 nhà đầu tư hàng đầu khu vực trong ngày Demo Day diễn ra vào 28/10 tại TP.HCM.

Vừa qua, chương trình cũng đã chính thức tìm ra 5 dự án chiến thắng, gồm: bePOS, Stringee, GoDee, Papaya và Vbee. Trong đó, BePOS là nền tảng siêu điểm bán hàng với mục tiêu hỗ trợ các cửa hàng kinh doanh vừa và nhỏ ở Đông Nam Á; Stringee là nền tảng lập trình giao tiếp cung cấp tính năng Nghe – Gọi – Chat – SMS/ Trung tâm liên hệ trên các nền tảng kinh doanh khác nhau; Papaya áp dụng công nghệ trong việc giải quyết bồi thường trong sản phẩm bảo hiểm; GoDee cung cấp dịch vụ di chuyển như đặt xe 16 chỗ; Vbee là hệ sinh thái giọng nói trí tuệ nhân tạo đầu tiên tại Việt Nam. Nhìn chung, đây là những ý tưởng kinh doanh mới mẻ, nhiều tiềm năng phát triển trong giai đoạn bình thường mới.

5 startup giành chiến thắng trong chương trình tăng tốc khởi nghiệp Grab Ventures Ignite mùa 1.

Đại diện BePOS chia sẻ: “Ý tưởng về cơ bản chỉ chiếm 1%, nhưng cách trình bày ý tưởng với đối tác, nhà đầu tư và khách hàng lại quan trọng hơn rất nhiều. Grab Ventures Ignite đã vạch ra rất chi tiết kế hoạch ý tưởng nào sẽ phù hợp với thị trường nào và tư vấn thực thi ra sao”. Trong khi đó, đại diện Vbee lại cho rằng, chương trình đã xây dựng cho Vbee một tầm nhìn mới cũng như kế hoạch cụ thể để thực hiện.

Đến nay, Grab Ventures Ignite được đánh giá là một trong những chương trình để lại giá trị thiết thực nhất cho cộng đồng khởi nghiệp tại Việt Nam. Hiện tại, Grab đang trong quá trình thảo luận để đưa ra các cơ hội hợp tác với các startup xuất sắc nhất mùa 1 của Grab Ventures Ignite, giúp họ có cơ hội tiếp cận thị trường, tận dụng công nghệ và chuyên môn của Grab tại Việt Nam để phát triển sản phẩm cũng như dịch vụ của mình. “Mục tiêu của Grab là góp phần nuôi dưỡng và hỗ trợ các startup phát triển thành những công ty hàng đầu trong hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ tại Việt Nam” , bà Hải Vân nhấn mạnh.

Phương Dung