Phát triển và thương mại hóa công nghệ: vấn đề khó và phức tạp

Bước chuyển mình nhờ sự chuyển giao

Việt Nam đang bắt đầu bước vào giai đoạn phát triển và hội nhập mới, trong đó tri thức được xác định là lực lượng sản xuất trực tiếp và là động lực phát triển hàng đầu của quốc gia.

Để phát triển bền vững, việc tiếp tục đẩy mạnh đầu tư nâng cao tiềm lực khoa học và công nghệ nhằm ứng dụng thành tựu khoa học vào sản xuất tạo ra các sản phẩm và công nghệ mới là điều tất yếu.

Tại buổi Tọa đàm “Phát triển và thương mại hóa công nghệ ở Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam” nhân kỷ niệm 45 năm thành lập Viện, PGS-TS. Chu Hoàng Hà – Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam cho biết, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam là tổ chức nghiên cứu đa ngành, đa lĩnh vực với gần 4.000 nhà nghiên cứu KH&CN từ nghiên cứu cơ bản đến nghiên cứu ứng dụng về công nghệ cao như: công nghệ nano, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ vệ tinh viễn thám, công nghệ vũ trụ,…

Vì vậy, Viện Hàn lâm KH&CN không chỉ dẫn đầu trong nghiên cứu cơ bản (với 888 bài báo ISI và SCI-E được công bố trong năm 2019, tăng 20,8% so với năm 2018) mà còn không ngừng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thể hiện qua sự tăng trưởng liên tục số bằng độc quyền sáng chế và giải pháp hữu ích, năm sau cao hơn năm trước cả về số lượng và chất lượng.

Các nhà khoa học tham gia Tọa đàm.

Các sản phẩm được thương mại hóa là kết quả nghiên cứu của Viện Hàn lâm đã tạo sự khác biệt và nhận được sự tin cậy của khách hàng từ các nhà quản lý, doanh nghiệp,…. Các Trung tâm giám định AND hài cốt liệt sỹ, Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần, Trung tâm An toàn thực phẩm,… đã từng bước đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, đáp ứng yêu cầu của Chính phủ.

Các kết quả nghiên cứu và ứng dụng KH&CN đã được chuyển giao cho các doanh nghiệp đi vào sản xuất như: thực phẩm chức năng NaturenZ, Nanocurcumin, Fuicodan,… (ngành dược liệu), lai tạo giống, sản xuất vaccine, phân bón,… (ngành nông nghiệp), vật liệu mới ứng dụng trong an ninh quốc phòng, sơn chống cháy, các vật liệu mới thân thiện môi trường,…(ngành công nghiệp), công nghệ sinh – hóa xử lý rác, nước thải sinh hóa, chất thải y tế, khu công nghiệp,…

Sau 45 năm hoạt động, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đã thu được nhiều kết quả nghiên cứu về khoa học cơ bản cũng như phát triển các công nghệ phù hợp với điều kiện thực tiễn ở Việt Nam.

Việc giới thiệu các sản phẩm là kết quả nghiên cứu KHCN của Viện Hàn lâm KH&CN từ lâu đã được chú trọng thông qua các sự kiện Techmart, Techdemo trong nước và quốc tế cũng như giới thiệu các sản phẩm có khả năng chuyển giao dưới hình thức khác.

Bên cạnh đó, Giải thưởng Trần Đại Nghĩa – Giải thưởng của Đổi mới sáng tạo, cho các nhà khoa học có kết quả nghiên cứu xuất sắc và tổ chức triển khai ứng dụng các kết quả đó, để đóng góp vào sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng của đất nước. Giải thưởng Trần Đại Nghĩa đã được tổ chức hai lần (năm 2016 và 2019) là minh chứng rõ nét cho hoạt động tăng cường và thúc đẩy phát triển, chuyển giao và thương mại hóa công nghệ của Viện Hàn lâm KH&CN.

Đường lớn đã mở

Thương mại hóa công nghệ là một vấn đề khó và phức tạp, cần có sự hợp tác của các nhà khoa học, nhà nước và doanh nghiệp để xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo làm điểm tựa cho các nghiên cứu khoa học công nghệ đi vào cuộc sống.

Theo PGS-TS. Chu Hoàng Hà, trong thời đại phát triển tri thức hiện nay, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng vai trò quan trọng hơn bao giờ hết, là động lực và là nền tảng cốt lõi nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, đảm bảo sự phát triển bền vững nên kinh tế của mỗi quốc gia.

Chủ trương của Đảng và Nhà nước luôn xác định KH&CN có vị trí và vai trò đặc biệt trong phát triển KTXH. Trong suốt quá trình lãnh đạo phát triển đất nước, Đảng đã khẳng định trong cương lĩnh của mình “Khoa học – công nghệ giữ vai trò then chốt trong việc phát triển lực lượng sản xuất và nâng cao trình độ quản lý, đảm bảo chất lượng và tốc độ phát triển của kinh tế”.

Tuy nhiên, để có thể xây dựng được nền kinh tế dựa trên nền tảng của khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo, điều kiện tiên quyết là phải thương mại hóa được các kết quả nghiên cứu, đưa được kết quả nghiên cứu từ các cơ sở nghiên cứu ra doanh nghiệp, ứng dụng vào sản xuất, kinh doanh, tạo ra của cải, vật chất cho xã hội.

PGS-TS. Chu Hoàng Hà – Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam và bà Nguyễn Thị Vũ Thành – Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Dược phẩm GoldHealth Việt Nam tại buổi Tọa đàm.

Là người phụ trách lĩnh vực ứng dụng và triển khai công nghệ, PGS-TS. Chu Hoàng Hà cho biết, trong những năm qua, đã có những chính sách hướng đến phát triển và chuyển giao công nghệ, từ đó Viện Hàn lâm KH&CN đã có những hỗ trợ cho các đề tài phát triển công nghệ, phát triển sản phẩm thương mại,… đây cũng là một sự đổi mới để hỗ trợ cho các nhà khoa học sau khi có nghiên cứu ban đầu.

“Chúng tôi phát triển theo hướng hội nhập, khuyến khích các nhà khoa học đăng ký sở hữu trí tuệ, từ đó việc chia sẻ quyền lợi giữa doanh nghiệp, các Viện và nhà khoa học sẽ bài bản hơn. Cho đến nay, lượng đăng ký sở hữu trí tuệ của Viện Hàn lâm chiếm đến 60% trong tổng số các đăng ký của các Viện, trường ĐH trên cả nước.” PGS-TS. Chu Hoàng Hà nói.

Tại Viện Hàn lâm KH&CN, các nhà khoa học được khuyến khích chuyển giao cho các doanh nghiệp. Một ví dụ tiêu biểu cho sự thành công là TS. Hà Phương Thư – Trưởng phòng Nano y sinh – Viện Khoa học vật liệu (Thuộc Viện Hàn lâm KH&CN) đã khá thành công trong việc chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp.

Năm 2017 Tiến sỹ Thư có tên trong danh sách “50 người phụ nữ có ảnh hưởng lớn nhất Việt Nam” do Forbes Việt Nam bình chọn. Bà Thư cũng là một trong hai cá nhân nhà khoa học tiêu biểu của Việt Nam nằm trong danh sách 10 sự kiện khoa học nổi bật năm 2017.

Nhóm nghiên cứu do Tiến sỹ Hà Phương Thư phụ trách đã chuyển giao thành công công nghệ nano trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng cho Công ty cổ phần GoldHealth dùng điều trị hỗ trợ bệnh nhân ung thư, sản phẩm đã chuyển giao được 4 năm và được các bệnh nhân ung thư phản hồi rất tích cực.

PGS-TS. Chu Hoàng Hà cho biết, với những chính sách mới về KH&CN, trong thời gian tới việc phát triển và chuyển giao công nghệ sẽ bài bản hơn, qua đó hỗ trợ cho công tác nghiên cứu của các nhà khoa học.

PGS-TS. Phan Thế Dũng – Phó Trưởng Ban ứng dụng và Triển khai công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho biết từ đầu năm đến nay Viện đã có 52 sáng chế và giải pháp hữu ích, tăng trưởng về đăng ký sở hữu trí tuệ của Viện Hàn lâm cũng tăng liên tục, trong 4 năm qua kinh phí hoạt động KHCN của Viện Hàn lâm do nhà nước cấp chỉ chiếm 1/3, còn lại là từ các hợp đồng ngoài ngân sách nhà nước. Điều này cho thấy các nhà khoa học đã nhận thức được tầm quan trọng của sở hữu trí tuệ và chuyển giao kết quả nghiên cứu vào cuộc sống.

“Dưới góc độ doanh nghiệp, họ chỉ mua kết quả nghiên cứu khi nhìn thấy sản phẩm có khả năng tiếp cận thị trường. Nhà nước có thể chi tiền cho startup nhưng tiêu được tiền đó không hề đơn giản, chính vì thế chúng tôi đi theo hướng phát triển sản phẩm thương mại, từ đó có sản phẩm có khả năng tiếp cận thị trường cao để kêu gọi các nhà đầu tư tham gia vào khâu thương mại hóa.” - PGS-TS. Phan Thế Dũng cho biết.

Nguyễn Ngọc Tuân