Trung Quốc "có mơ" mới tiếp tục xây được đập thủy điện ở Myanmar

Dự án xây đập Myitsone trị giá 3,6 tỷ USD bị trì hoãn từ năm 2011 song Trung Quốc vẫn đau đáu hy vọng chính phủ Myanmar suy nghĩ lại để đảm bảo danh tiếng quốc gia cũng như an ninh năng lượng cho Bắc Kinh.

Chuyến thăm kéo dài từ ngày 17 – 21/8 tới Bắc Kinh của bà Aung San Suu Kyi, Cố vấn Nhà nước kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Myanmar là dấu hiệu cải thiện mối quan hệ ngoại giao giữa hai nước Trung Quốc và Myanmar. Tuy nhiên, hai bên vẫn chưa giải quyết được những bất đồng về dự án xây dựng đập thủy điện Myitsone, nguyên nhân gây ra căng thẳng quan hệ song phương cách đây 5 năm sau khi chính phủ Myanmar tuyên bố trì hoãn dự án. 

Trung Quốc

Bộ trưởng Ngoại giao Myanmar Aung San Suu Kyigặp mặt Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh.

Theo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), uy tín quốc gia và an ninh năng lượng là hai trong số những mối quan tâm hàng đầu của Trung Quốc trong chuyến thăm của bà Aung Suu Kyi tới Bắc Kinh.

Vậy tại sao Trung Quốc lại muốn dự án xây đập Myitsone tại Myanamar được nối lại? Dưới đây là 3 lý do chính giải thích cho khát vọng của Trung Quốc. 

Thứ nhất: Lo sợ danh tiếng bị hủy hoại

Việc trì hoãn dự án đập Myitsone trị giá 3,6 tỷ US, một trong những dự án đầu tư lớn nhất của Trung Quốc vào Myanmar, đã khiến quan hệ hai nước bị đóng băng. Theo truyền thông Trung Quốc, quyết định đình chỉ dự án đập thủy điện Myitsone của cựu Tổng thống Thein Sein vào đúng ngày Quốc khánh Trung Quốc hồi năm 2011, là “cú tát trời giáng” vào Bắc Kinh và "làm tổn hại tới cảm xúc của nhân dân Trung Quốc". Trong khi đó, giới lãnh đạo cấp cao Trung Quốc bao gồm Chủ tịch Tập Cận Bình và người tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào đã đặt nhiều kỳ vọng vào dự án này.

Là một phần trong dự án xây dựng 7 đập thủy điện lớn trên sông Irrawaddy, con sông lớn nhất của Myanmar, đập Myitsone được ông Hồ Cẩm Đào và Than Shwe lần đầu tiên đề cập tới vào năm 2005. Vào đầu năm 2009, kế hoạch xây dựng dự án này đã được "bật đèn xanh" trong chuyến thăm Myanmar của Ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc Lý Trường Xuân.

Tuy nhiên, số phận của đập Myitsone lại rơi vào cảnh tương tự như nhiều con đập từng được lên kế hoạch xây dựng ở đầu nguồn sông Salween hay còn gọi là sông Nu ở Trung Quốc. Vấp phải sự phản đối của dư luận về những tác động xấu tới môi trường, Bắc Kinh đã buộc phải ngừng kế hoạch xây đập trên sông Nu trong hơn một thập niên qua. Tuy nhiên, tốc độ phát triển kinh tế nhanh chóng và đầu tư mạnh mẽ vào các cơ sở hạ tầng, nhiều tin đồn cho rằng chính phủ Trung Quốc sẽ cho nối lại các dự án xây đập thủy điện trên sông Nu. 

Trung Quốc

Dự án xây đậpMyitsone tại Myanmar bị trì hoãn từ năm 2011.

Thứ hai: An ninh năng lượng bị đe dọa

Mynamar, quốc gia giàu tài nguyên được coi là giải pháp thay thế để Trung Quốc giải quyết vấn đề mà cựu Chủ tịch Hồ Cẩm Đào từng gọi là "thế tiến thoái lưỡng nan Malacca" hồi năm 2003.

Hiện tại, Trung Quốc đang phụ thuộc vào hoạt động nhập khẩu dầu từ Trung Đông và châu Phi, vốn phục vụ hơn 60% nhu cầu sử dụng năng lượng trong nước. Trong đó, gần 80% lượng dầu nhập khẩu đi qua eo biển Malacca. Việc phụ thuộc vào eo biển Malacca đã làm lộ “điểm yếu” của Trung Quốc nếu phương Tây tìm cách kiểm soát hoạt động giao thương trên biển đi qua eo biển Malacca và Biển Đông. Đây là lý do vì sao Trung Quốc tăng cường các hành động tranh giành chủ quyền trên Biển Đông cũng như mạnh tay đầu tư vào Myanmar để giúp nước này nâng cấp hệ thống cầu đường, hải cảng và đập thủy điện nhằm tiếp cận dễ dàng hơn tới những mỏ dầu và khí đốt tại quốc gia Đông Nam Á này. 

Ông Du Jifeng, chuyên gia tới từ Viện Nghiên cứu Khoa học xã hội Trung Quốc nhận định: "Không  giống như các quốc gia Đông Nam Á khác, Myanmar giàu nguồn năng lượng tự nhiên như khoáng sản quý, dầu mỏ và trữ lượng khí đốt ngoài khơi. Vị trí địa lý chiến lược của Myanmar giúp Trung Quốc tiếp cận được với Ấn Độ Dương. Điều này khiến Myanmar trở nên quan trọng hơn trong chiến lược ngoại giao năng lượng của Bắc Kinh”.

Chính nhờ mối quan hệ đặc biệt với Myanmar, Trung Quốc đã trở thành nhà đầu tư lớn nhất và đối tác thương mại hàng đầu của quốc gia Đông Nam Á này. 

Trong 20 năm qua, 3 công ty dầu mỏ hàng đầu của Trung Quốc đã cho triển khai hàng chục hợp đồng lớn. Điển hình, Tập đoàn Dầu khí quốc gia Trung Quốc (CNPC) đã xây dựng một đường ống dẫn khí đốt nối khu vực bờ biển phía tây Myanmar trên vịnh Bengal tới tỉnh Vân Nam. Sau khi dự án xây dựng trị giá hàng triệu USD này hoàn thành vào năm 2013, Trung Quốc đã nhập khẩu 1,87 ngàn tỷ m3 khí đốt từ Myanmar ngay trong năm đầu tiên đường ống đi vào hoạt động.

Tuy nhiên, kể từ khi quá trình chuyển giao dân chủ bắt đầu ở Myanmar cách đây 5 năm, các lợi ích kinh tế của Trung Quốc đã gặp trở ngại lớn, trong khi các dự án năng lượng và xây đập thủy điện bị đình chỉ. "Trung Quốc có nhiều dự án dang dở ở Myanmar. Dù tuần trăng mật trong mối quan hệ song phương đã kết thúc nhưng Trung Quốc không dễ dàng từ bỏ Myanmar vì những vấn đề chiến lược quan trọng", ông Du nói.

Giới phân tích cho rằng thất bại trong một dự án mang tính biểu tượng như đập thuỷ điện Myitsone có thể phủ bóng lên những tham vọng của Trung Quốc trong quá trình mở rộng tầm ảnh hưởng ngoại giao và kinh tế trong khu vực. Bởi đập Myitsone được kỳ vọng cung cấp tới 90% sản lượng điện cho Trung Quốc. 

Trung Quốc

Người dâm Myanmar biểu tình phản đối xây dựng đậpMyitsone.

Thứ ba: Cạnh tranh về địa chính trị

Myanmar được coi là điểm nóng cạnh tranh giữa Trung Quốc với Mỹ và các cường quốc châu Á khác như Ấn Độ và Nhật Bản. Myanmar, quốc gia có đường biên giới dài 2.200 km với Trung Quốc, còn được xem là vùng đệm chiến lược giữa Trung Quốc với Ấn Độ kể từ những năm 1950. Trong khi đó, Myanmar hiện là cửa ngõ để Trung Quốc tiến vào Ấn Độ Dương thì New Delhi coi đồng minh truyền thống Myanmar là cầu nối cho chính sách "Hướng Đông" của mình.

Giới truyền thông Ấn Độ đã bày tỏ quan ngại về quyết định của bà Suu Kyi khi chọn Trung Quốc là điểm công du đầu tiên trên cương vị Bộ trưởng Ngoại giao Myanmar đồng thời cảnh báo mối quan hệ đang ấm dần lên giữa Trung Quốc và Myanmar sẽ tác động tới những lợi ích an ninh của Ấn Độ. Trong khi đó, Nhật Bản, quốc gia từng cắt nguồn viện trợ cho Myanmar dưới sức ép của Mỹ, cũng đã nhanh chân nối lại quan hệ kinh tế và ngoại giao với Myanamar kể từ khi chính phủ dân sự lên nắm quyền.

Hồi đầu năm nay, tờ Thời báo Hoàn cầu nhận định chính sách ngoại giao có định hướng của Nhật Bản đã giúp nước này tạo được dấu ấn lớn ở Myanmar kể từ năm 2011. Theo đó, trong những năm gần đây, nguồn viện trợ và đầu tư của Nhật Bản cho Myanmar đã tăng đều với số lượng công ty Nhật Bản hoạt động ở nước này cũng tăng gần gấp 6 lần lên 300 công ty trong 5 năm qua.

Dù Trung Quốc vẫn là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất ở Myanmar, với khoản đầu tư trực tiếp cho 26 dự án kinh doanh trị giá hơn 15 tỷ USD trong tháng Hai năm nay, song tổng số vốn đầu tư nước ngoài của Trung Quốc tại Myanmar đã giảm từ mức hơn 80% xuống 50% trong năm nay.

Dù lệnh trừng phạt kinh tế và quân sự của Mỹ với Myanmar vẫn có hiệu lực, Singapore tiếp tục là nhà đầu tư lớn thứ hai ở Myanmar, với hơn 12 tỷ USD trong 122 dự án kinh doanh. Điều đó cho thấy các "đối thủ" của Trung Quốc đang hoạt động tốt tại Myanmar kể từ khi chính phủ của bà Suu Kyi lên nắm quyền.

Một số báo cáo cho rằng Nhật Bản và Ấn Độ, hai quốc gia gần đây đẩy mạnh tăng cường hợp tác an ninh và ngoại giao trước mối quan ngại chung về Trung Quốc, đang cân nhắc theo đuổi những lợi ích chiến lược chung tại Myanmar. Những dự án chung này có thể không còn nhắm tới lĩnh vực năng lượng và cơ sở hạ tầng mà chuyển sang khía cạnh "quyền lực mềm", như xây dựng thể chế và phát triển các tài sản văn hoá.

Nhưng hơn hết, việc dự án xây đập thuỷ điện Myitsone bị đình chỉ cho thấy những rắc rối mà các công ty xây dựng và năng lượng Trung Quốc vấp phải khi đầu tư ra nước ngoài. 

Đầu năm 2014, tờ Nhân dân Nhật báo cho biết Trung Quốc đã đầu tư ít nhất 700 triệu nhân dân tệ cho dự án xây đập Myitsone vào thời điểm nó bị đình chỉ. Trong khi đó, tờ The Mirror của Myanmar dẫn lời Đại sứ Trung Quốc Hong Liang nói rằng Myanmar có thể sẽ phải đền bù 800 triệu USD nếu dự án bị huỷ bỏ và sẽ cần trả 50 triệu USD tiền lãi mỗi năm trước khi hoạt động xây dựng đập Myitsone được nối lại. Đại sứ Hong cũng lưu ý nếu dự án tiếp tục được triển khai, Myanmar có thể thu về 500 triệu USD lợi nhuận một năm khi đập thuỷ điện Myitsone đi vào hoạt động.

Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng trong thời điểm chủ nghĩa dân tộc đang sôi sục ở Myanmar, dự án xây dựng đập thuỷ điện Myitsone sẽ khó được hồi sinh. Việc các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc tại Myanmar trong thời gian bà Suu Kyi ở thăm Bắc Kinh, sẽ khiến nhà lãnh đạo Myanmar không thể đáp ứng yêu cầu từ phía Trung Quốc.

Đập Myitsone chỉ là một trong hàng chục dự án xây dựng đập thuỷ điện bị đình chỉ ở Myanmar từ năm 2011. Nguyên nhân xuất phát từ những quan ngại về tác động xấu tới môi trường, mong muốn của người dân địa phương, thiếu minh bạch trong các dự án xây dựng đập thuỷ điện trên con sông chảy qua biên giới hai nước và các điểm nóng chính trị khác. Ngoài ra, các công ty Trung Quốc khiến người dân nước sở tại có cảm giác bị mất đi cơ hội kinh doanh. Đây là lý do Bắc Kinh trở thành tiêu điểm của hàng loạt cuộc tranh cãi trong những năm gần đây.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), tờ báo tiếng Anh đầu tiên của Hong Kong. Ấn bản đầu tiên của tờ báo này được phát hành vào ngày 6/11/1903.

Minh Thu (lược dịch)

Nga phản ứng 'gắt' trước tuyên bố của Mỹ về thủ phạm khủng bố ở Moscow

Bộ Ngoại giao Nga cho rằng bất kỳ tuyên bố nào từ Mỹ nhằm biện hộ cho Ukraine trước khi cuộc điều tra về vụ khủng bố Moscow chưa kết thúc đều được coi là "bằng chứng".

Khoảnh khắc trục hạm Pháp bắn rơi tên lửa đạn đạo của Houthi

Hải quân Pháp ngày 21/3 đã đánh chặn 3 tên lửa đạn đạo của Houthi trên Biển Đỏ, đánh dấu cuộc đụng độ mới nhất giữa phương Tây và lực lượng vũ trang đến từ Yemen.

Video lính dù Nga bắn hạ UAV 'Ma cà rồng' của Ukraine gần Bakhmut

Bộ Quốc phòng Nga vừa công bố video quay cảnh lính dù nước này bắn cháy một máy bay không người lái (UAV) hạng nặng "Baba Yaga" (Ma cà rồng) của Kiev ở gần Bakhmut, miền đông Ukraine.

Ông Putin công du nước nào đầu tiên sau khi tái đắc cử?

Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết, ông sẽ xem xét việc đến Trung Quốc để thực hiện chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi tái đắc cử.

Ông Putin tái đắc cử tổng thống, nước Nga sẽ thế nào trong 6 năm tới?

Chiến thắng của ông Putin sẽ đảm bảo sự trỗi dậy kinh tế và phát triển kỹ thuật - quân sự của Nga, giữa lúc sự thay đổi địa chính trị toàn cầu đang diễn ra.

Tỉ lệ dân Nga đi bầu tổng thống cao kỷ lục, ông Putin thắng cử vang dội

Ủy ban bầu cử trung ương Nga (CEC) cho biết, tỉ lệ cử tri nước này tham gia cuộc bầu cử năm nay cao kỷ lục và Tổng thống đương nhiệm Vladimir Putin dự kiến sẽ thắng vang dội với gần 90% phiếu ủng hộ.

Video quân đội Nga bắn nổ 2 trực thăng của Ukraine ở Donetsk

Quân đội Nga đã sử dụng bom dẫn đường để bắn nổ 2 trực thăng quân sự của Ukraine tại một sân bay dã chiến ở vùng Donetsk.

Tổng thống Putin nói Nga sẵn sàng cho cuộc chiến hạt nhân

Tổng thống Vladimir Putin cảnh báo phương Tây về việc Nga đã sẵn sàng về mặt kỹ thuật cho cuộc chiến hạt nhân.

Video trực thăng tấn công Nga dội lửa xuống mục tiêu Ukraine gần Kupyansk

Trong khi trực thăng tấn công Mi-35 của Nga nã đạn như mưa xuống mục tiêu Ukraine gần Kupyansk, trực thăng vận tải quân sự Mi-8 của các lực lượng Moscow quanh quẩn gần đó.

Video quân đội Nga bắn cháy xe tăng Abrams thứ 4 của Ukraine

Quân đội Nga đã sử dụng tên lửa chống tăng để bắn nổ xe tăng Abrams thứ 4 do Mỹ gửi tới Ukraine ở một khu định cư gần thành phố Avdiivka.

Đang cập nhật dữ liệu !