Mỹ - Trung từ chối hợp tác để đối đầu quân sự, hậu quả sẽ ra sao?

Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long nhấn mạnh, Mỹ - Trung cần phải tìm cách hợp tác ngay cả khi hai nước không tin tưởng nhau hoàn toàn. Bởi nếu như mối quan hệ hai bên càng xuống dốc, khả năng bùng nổ xung đột quân sự sẽ mang tới hậu quả khủng khiếp cho toàn thế giới.

Phát biểu trong cuộc phỏng vấn tại Diễn đàn Quốc tế và Khôi phục Kinh tế do Viện Thương mại Mỹ chủ trì vào ngày 19/5, ông Lý cho hay nếu Mỹ - Trung xung đột, “tất cả đều thiệt hại”.

Nhóm tác chiến tàu sân bay USS Ronald Reagan của hải quân Mỹ. (Ảnh: US Navy)

“Tình trạng căng thẳng đang diễn ra trên toàn thế giới, không chỉ dừng ở sự quan ngại mà là nguy cơ bùng phát xung đột. Chuyện xấu không chỉ đối với những quốc gia lớn hay bé, mà cả với Mỹ và Trung Quốc”, ông Lý nhấn mạnh.

Cũng theo ông Lý, hai cường quốc kinh tế của thế giới là Mỹ - Trung có sức mạnh công nghệ và kinh tế khổng lồ cùng đội quân hùng mạnh. Do đó, khó tránh khỏi thương vong và tổn thất lớn, nếu không may hai nước bùng nổ chiến tranh.

Theo đó, hai bên không chỉ tìm cách hợp tác với nhau mà còn cần chấp nhận lẫn nhau. Mỹ - Trung có thể tìm cách hợp tác trên các lĩnh vực như biến đổi khí hậu, giải trừ hạt nhân, y tế công cộng và các đại dịch trong tương lai. Ông Lý nhấn mạnh thêm, mối quan hệ hợp tác giữa Mỹ - Trung là cần thiết, ngay cả khi hai nước "không hoàn toàn tin tưởng” lẫn nhau.

Trong 2 năm qua, mối quan hệ Mỹ - Trung đã rơi xuống mức thấp chưa từng có, khi hai bên lao vào cuộc chiến thuế quan và thương mai, cạnh tranh vị trí số 1 trong ngành công nghệ. Mỹ cũng nhiều lần cáo buộc Trung Quốc gây tổn hại tới các lợi ích của Mỹ, cùng những tranh cãi về nguồn gốc của đại dịch Covid-19.

Ngoài ra, hai nước còn đấu khẩu về những tuyên bố chủ quyền đơn phương của Bắc Kinh ở Biển Đông, hay hoạt động thắt chặt kiểm soát của Bắc Kinh ở đặc khu hành chính Hong Kong và vấn đề người Duy Ngô Nhĩ ở khu tự trị Tân Cương.

Đáng nói, trong những tháng gần đây, cả Mỹ và Trung Quốc còn tăng cường sự hiện diện quân sự ở Biển Đông và nhiều khu khác bao gồm eo biển Đài Loan. Động thái này càng làm tăng mối quan ngại về khả năng xảy ra đối đầu quân sự giữa hai nước trong khu vực.

Theo cuộc điều tra trong năm nay của Trung tâm Nghiên cứu Pew, 9/10 người Mỹ tham gia cuộc khảo sát nhận định Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh hoặc kẻ thù của Mỹ và phần lớn bày tỏ quan điểm cần gia tăng sức ép với Bắc Kinh về vấn đề nhân quyền và kinh tế. 

Trong khi đó, ngày càng nhiều người Trung Quốc cũng bày tỏ sự phản đối trước việc Mỹ có những nỗ lực ngáng đường Trung Quốc trỗi dậy như trong một số lĩnh vực kinh tế, quân sự và công nghệ.

Ông Lu Xiang, nhà nghiên cứu cấp cao về các mối quan hệ Mỹ - Trung ở Học viện Khoa học và Xã hội Trung Quốc, nhận định những ý kiến được Thủ tướng Lý Hiển Long đưa ra cho thấy, nhiều quốc gia bao gồm Singapore ngày càng lo ngại về những mối quan hệ căng thẳng gia tăng.

Cũng theo ông Lu, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden không có bất cứ nỗ lực nào nhằm thay đổi những chính sách chống Trung Quốc dưới thời người tiền nhiệm Donald Trump. Thay vào đó, các cố vấn của ông chủ Nhà Trắng còn tiếp tục biến ông Biden thành “Trump thứ hai”. Do đó, ông Lu cho rằng, phương thức tiếp cận của Mỹ với Trung Quốc càng khiến mối quan ngại của các quốc gia khác gia tăng.

“Rõ ràng họ lo lắng một khi xung đột bùng phát giữa Mỹ - Trung, họ sẽ không chỉ đối mặt với khó khăn trong việc chọn phe, mà họ còn bị đưa vào tình huống khủng hoảng khi không thể kiểm soát và không thể trốn chạy”, ông Lu cho hay.

Còn ông Bo Zhiyue, nhà sáng lập kiêm Chủ tịch công ty tư vấn mang tên Viện Trung Quốc Bo Zhiyue, cho biết mối lo ngại nữa chính là việc Mỹ - Trung thiếu cơ chế giải quyết khủng hoảng.

Ông Bo cho biết, cơ chế giải quyết khủng hoảng từng tồn tại trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô cũ, đường dây nóng Mỹ - Trung về mặt kỹ thuật là tồn tại, nhưng trên thực tế chưa được sử dụng.

Thậm chí, trong tháng này, điều phối viên phụ trách khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ là ông Kurt Campbell từng chia sẻ trên tạp chí Foreign Policy rằng, Trung Quốc không quan tâm tới chuyện sử dụng đường dây nóng với Mỹ.

Hồi tuần trước, chuyên gia quân sự Song Zhongping cũng nói với tờ Thời báo Hoàn Cầu rằng, do thiếu tin tưởng nên Trung Quốc đã không sử dụng đường dây nóng vốn được dùng để ngăn chặn nguy cơ bùng nổ xung đột giữa Mỹ - Trung.

Ông Bo nhấn mạnh thêm, Trung Quốc không nên quay lưng với đường dây nóng, bởi đây là một phần thiết yếu trong giải quyết khủng hoảng.

“Không dùng đường dây nóng đồng nghĩa với không tuân thủ các quy định quốc tế. Những cuộc xung đột giữa hai cường quốc là điều dễ hiểu. Nhưng hiện tại, hai nước dường như không có bất cứ cơ chế hay kênh liên lạc nào với nhau”, ông Bo kết luận.

Trung Quốc nói gì về tàu sân bay Sơn Đông xuất hiện ở Biển Đông?

Trung Quốc nhấn mạnh sẽ tiếp tục tiến hành các cuộc tập trận tương tự trong tương lai sau đợt diễn tập của tàu sân bay Sơn Đông ở Biển Đông. 

Minh Thu (lược dịch)