‘Thần dược’ trị ung thư Ninh Hòa đã bị triệt tiêu

Theo kỹ sư Trần Giỏi, Chi cục lâm nghiệp Khánh Hòa, ngay khi thông tin về loại cây “chữa bách bệnh” tại Ninh Hòa (Khánh Hòa) đăng trên báo thì ông và các cộng sự vào cuộc nghiên cứu, tìm hiểu. Tuy nhiên sau 3 lần vào rừng Hòn Hèo thì không khỏi giật mình vì tình trạng tận diệt loài cây này. Từ mật độ 10 bụi/1.000m 2 (tháng 4/2012), đến nay cây xáo tam phâm tại rừng Hòn Hèo gần như bị triệt tiêu. Tốc độ khai thác nhanh và bị tận diệt khiến cho công tác nghiên cứu gặp nhiều khó khăn, chưa thể xác định danh pháp chính xác do chưa thu thập được đầy đủ hoa và quả của nó.

Cây xáo tam phân đang bên bờ tuyệt chủng.

Về mặt sinh học, theo ông Giỏi, cây xáo tam phân phân bố nhiều nhất là ở rừng Hòn Hèo (Ninh Hòa), Cam Ranh, Vạn Ninh (Khánh Hòa), sinh trưởng ở vùng đất còi, khô. Nhiều nhà khoa học cho rằng việc công bố thông tin về dược tính của cây xáo tam phân trên chuột là không nên.

Vì từ thông tin này, người dân đổ xô đi mua và khai thác, góp phần đẩy cây xáo tam phân ở Hòn Hèo đến bờ tuyệt chủng. Hiện nay, cây con bị người dân đào bán với giá 10.000 đồng/cây, còn giá cây phơi khô đẩy lên 1 - 1,7 triệu đồng/kg. Tuy nhiên, kỹ sư Giỏi cho biết, nhiều người mua về nhờ ông kiểm tra thì phát hiện đa số các mẫu này là giả, có nhiều loại cây tương tự xáo tam phân trộn vào.

Theo lương y Lương Sinh (xã Ninh Giang, thị xã Ninh Hòa), người đã chữa trị cho ông Lê Hăng (xã Ninh Vân) thoát khỏi căn bệnh nan y, cả tháng nay ngày nào cũng có người tìm đến nhà ông mua xáo tam phân. “Nhưng bài thuốc gia truyền chỉ để cứu người chứ không buôn bán, khoa trương tránh cho cây thuốc bị tận diện. Cây xáo tam phân cũng chỉ là một vị trong bài thuốc chữa bệnh gan chứ không phải cứ uống nước nấu từ cây này là khỏi bệnh. Người dân đừng nghe tin đồn mà bỏ tiền đống ra mua thuốc về uống vô tội vạ”, ông Lương Sinh cho biết.

Trước tình trạng khai thác kiệt quệ cây xáo tam phân ở rừng Hòn Hèo, kỹ sư Giỏi cho rằng có lập hàng chục chốt kiểm tra kiểm soát cũng không thể bảo vệ được cây. Việc khoanh vùng bảo tồn cũng không nên vì vô tình biến khu rừng đó thành tiêu điểm để người ta triệt hạ. Giải pháp hữu hiệu là sớm thực hiện xúc tiến tái sinh tự nhiên và nghiên cứu nhân giống, trong đó nhân giống bằng phương pháp găm hom là hiệu quả và rẻ nhất, đồng thời cần gây trồng và phát triển trong từng hộ gia đình.

Trong khi đó, cơn sốt xáo tam phân ở Khánh Hòa đang lan ra các tỉnh lân cận như Ninh Thuận, Phú Yên. Người dân các tỉnh này vào rừng đào các cây giống xáo tam phân về bán cho thương lái để đưa đến Khánh Hòa tiêu thụ. Mặc dù cơ quan chức năng đã tăng cường tuần tra, kiểm soát nhưng việc buôn bán cây thuốc này vẫn rất rầm rộ. Thương lái chẻ hàng ra nhỏ lẻ để vận chuyển vào ban đêm… để tránh lực lượng chức năng.

Tuấn Anh