Sự cố vỡ đập thủy điện Ia Krel: Đã xác định được nguyên nhân

Theo Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng, bước đầu có thể xác định nguyên nhân do chỗ tiếp giáp đập. Đây là một đập đất nối tiếp giáp với cống dẫn dòng, một bên là bê tông cứng, một bên là đất mềm nên rất dễ xảy ra thấm. Khi có thấm nước tại đó mà không được kiểm soát tốt thì đất bên trong sẽ bị mơi ra ngoài, tạo ra lỗ hổng kiểu hàm ếch và nó sẽ sụt xuống.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng. Ảnh. Xuân Hải.

Thưa Bộ trưởng, theo thông tin đến thời điểm này, như phán đoán của lãnh đạo địa phương là sự cố vỡ đập có vấn đề về sai sót kỹ thuật ở đây, ý kiến của ông về việc này như thế nào?

Chưa đủ căn cứ để xác định, nhưng xác định sơ bộ ban đầu là do thấm mà nguyên nhân thấm thì có thể từ rất nhiều hướng. Ngay tại vị trí tiếp giáp cống dẫn dòng. (Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng mở bản báo cáo nhanh về sự cố vỡ đập thủy điện rồi chỉ trên ảnh hiện trường cho báo chí).

Chỗ tiếp giáp này, lẽ ra, trong quá trình thi công phải có chất sét rất tốt để bám rìa này nhưng khi thi công không tốt, không có sét hoặc lượng sét ít, không đủ sẽ gây ra úng suất cục bộ. Khi đó, nước thấm vào, một bên cứng, một bên mềm sẽ tạo thành khe hở và đất trong thân đập tiếp tục bị moi ra, sụt xuống. Đập đất, tương tự như đê, không như đập bê tông xi măng. Vậy nên khi thấm đê người ta cũng phải có hướng xử lý đặc biệt.

Thưa Bộ trưởng, trữ lượng nước của hồ chứa này theo thiết kế là 8-10 triệu m3 nước, tuy nhiên khi mới tích được 4-5 triệu (tức khoảng 50-60%) thì đập đã xảy ra sự cố?

Phải xét cụ thể về đập thủy điện này. Đây là một đập đất, đồng chất. Dung tích xấp xỉ 3 triệu m3 và dung tích chết xấp xỉ 5,9 triệu m3, công suất 5,5 MW, chiều cao đập 27 m. Đập này do chủ đầu tư Công ty Cổ phần công nghiệp và thủy điện Bảo Long – Gia Lai. Tư vấn thiết kế là văn phòng tư vấn thẩm định thiết kế và giám định chất lượng công trình. Tư vấn giám sát là Công ty TNHH Một thành viên Công ty tư vấn thiết kế xây dựng Yến Hoàng Phi

Thủy điện này được xây dựng năm 2010, trên suối Ia Krel, thuộc lưu vực sông PôCô, một địa danh rất giàu tính cách mạng.

Từ sự việc này, có nhiều vấn đề đặt ra về vấn đề thẩm định chất lượng công trình xây dựng, thưa Bộ trưởng?

Đúng như vậy, với trách nhiệm là cơ quan quản lý nhà nước về chất lượng công trình, nhìn thấy vấn đề này nên Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ để ra Nghị định số 15 về Quản lý chất lượng công trình xây dựng. Thay vì trước đây đều giao quyền cho chủ đầu tư thì trong Nghị định này, dù chủ đầu tư vẫn là người quyết định, nhưng thẩm định phải là tiền kiểm từ khâu thiết kế kỹ thuật. Mà thẩm định là các cơ quan quản lý chuyên ngành nhà nước về xây dựng phải chịu trách nhiệm thẩm định.

Bộ Xây dựng đã xây dựng Nghị định trình Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, thay vì hậu kiểm (kiểm tra khi công trình đã xong rồi) như trước đây thì bây giờ phải tiền kiểm ngay từ khâu thiết kế kỹ thuật, mà do cơ quan quản lý chuyên ngành phải làm việc đó.

Với những công trình thủy điện, ngành công thương phải làm. Chẳng hạn, với công trình thủy điện này, thuộc loại hồ đập cấp 3 thì Sở Công thương phải làm, phải tiền kiểm, và tăng cường kiểm tra chất lượng.

Thưa Bộ trưởng, hiện nay chủ đầu tư đã khắc phục được sự cố?

Giờ đập đã vỡ như thế này thì việc khắc phục không thể một lúc làm ngay được, mà phải xác định rõ nguyên nhân. Tóm lại, sự cố mà xảy ra phải xác định đánh giá tình hình, nguyên nhân, trách nhiệm và tìm biện pháp khắc phục. Còn với sự cố gây ảnh hưởng đến tài sản, tính mạng của người dân thì phải tập trung khắc phục triệt để ngay.

Để khắc phục sự cố vỡ đập, Bộ sẽ tập trung vào cụ thể những vấn đề gì, thưa Bộ trưởng?

Hướng khắc phục là địa phương phải tập trung vào khắc phục. Còn Bộ Xây dựng với trách nhiệm quản lý nhà nước thì phải đứng ra đánh giá, yêu cầu địa phương tìm hiểu rõ nguyên nhân. Vì công trình thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nên Sở Công thương và địa phương phải có trách nhiệm đánh giá toàn bộ.

Vậy, nếu xác định đúng sự cố này do vấn đề chất lượng công trình thì trách nhiệm là thuộc chủ đầu tư thôi hay còn có cơ quan quản lý nhà nước nào khác chịu trách nhiệm nữa không, thưa Bộ trưởng?

Thứ nhất, liên quan chủ đầu tư, thứ hai là cơ quan tư vấn thiết kế, cơ quan thi công, cơ quan giám sát và cơ quan quản lý nhà nước chắc chắn cũng phải có trách nhiệm chứ. Bởi vì anh phải kiểm tra, kiểm soát toàn bộ quá trình thực hiện.

Cả nước nhiều công trình, mà vấn đề tiền kiểm chất lượng công trình là mới được triển khai áp dụng, vậy đối với các công trình trước đây, có phải rà soát lại, thưa Bộ trưởng?

Đã có tổng rà soát lại toàn bộ rồi, đã tổng kiểm tra các công trình thủy điện, hồ đập xem công trình nào thuộc Hội đồng nghiệm thu nhà nước, công trình nào do các bộ (như Bộ Công thương, Bộ NN&PTNT) và địa phương phải làm. Nếu biết công trình nào chưa an toàn là phải dừng lại ngay.

Vừa rồi Bộ Công thương có báo cáo về kiểm tra an toàn đập. Vậy đập thủy điện này có nằm trong diện chưa được đảm bảo an toàn hay không?

Đập này cũng thuộc diện phải được kiểm tra, vì nó là công trình thủy điện. Tất cả hồ đập liên quan thủy lợi, thủy điện thì đều phải kiểm tra.

Vậy trong những trường hợp sai phạm như ở sự cố này thì hình thức xử lý như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Cái này phải xem cụ thể là trách nhiệm như thế nào, trách nhiệm đến đâu, trách nhiệm đến đâu phải xử lý đến đó.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!