RT - "Thanh bảo kiếm" quyền lực mềm của Nga ở Trung Đông

Theo giới phân tích, hộp công cụ quyền lực "mềm" của Nga có thể tạm thời chia thành hai ngăn: ngăn thứ nhất chứa đựng những công cụ can dự ở quy mô lớn hơn do Nhà nước thực hiện, và ngăn thứ hai gồm các nhân tố "cơ sở" giúp xây dựng hình ảnh của Nga ở khu vực.

Trong những ngày này, khi nói về quyền lực mềm của Nga thì điều đầu tiên người ta nhắc đến chính là tập đoàn truyền thông "RT".

Thường được biết đến với cái tên "Russia Today - Nước Nga ngày nay" RT đang vận hành kênh tiếng Arập "Rusiya Al-Yaum' - được coi là một trong ba mạng lưới truyền hình lớn nhất ở khu vực Trung Đông cùng với "Al-Arabiya" và "Al-Jazeera". Vốn bị coi là "Cái loa tuyên truyền của ông Putin" theo như cách nói của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, RT đang thực hiện khá tốt công việc tuyên truyền, phổ biến chương trình nghị sự của Nga ở khu vực. Theo công cụ phân tích "Google Analytics", chỉ riêng trong quý đầu tiên năm 2009 đã có hơn 2,5 triệu lượt người truy cập trang mạng của "Rusiya Al-Yaum", và kể từ đó đến nay kênh tin tức này đã tăng trưởng gấp 26 lần.

Ở 7 quốc Arập gồm Syria, Ai Cập, Các Tiểu Vương quốc Arập Thống nhất (UAE), Saudia Arabia, Kuwait và Jordan, tổng lượng khán giả ở khu vực Trung Đông, Bắc Phi và những người di cư Arập ở châu Âu đạt hơn 350 triệu người xem các chương trình của RT qua kênh "Youtube" lên tới 57 triệu người.

Các cuộc điều tra cho thấy sự phổ biến nhanh chóng của RT chủ yếu vì hai lý do chính: đó là RT đại diện cho một quan điểm khác về các sự kiện trên thế giới và RT có nội dung thông tin khá hấp dẫn. Ngoài ra, kênh "Rusiya Al-Yaum" còn phổ biến hơn nhiều so với các kênh truyền hình nước ngoài khác phát bằng tiếng Arập như "Deutsche Welle' của Đức, "France 24" của Pháp hay "CCTV" của Trung quốc. Điều này khá hữu ích đối với Moscow trong bối cảnh hình ảnh của Nga ở khu vực bị tổn hại nghiêm sự kiện "Mùa Xuân Arập".

Cách nhìn nhận và phản ánh các sự kiện tại khu vực Trung Quốc - Bắc Phi giai đoạn 2011 - 2013 của Nga hoàn toàn khác so với các nước phương Tây. Mặc dù thừa nhận bản chất nguồn gốc của các sự kiện là từ trong nước, nhưng Moscow cho rằng Mỹ đứng đằng sau và có vai trò dàn dựng, kích động. Tuy nhiên, sự ủng hộ sau đó của Nga đối với độ với chế độ Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã khiến một số đồng minh khu vực xa lánh. 

Điều này đã khiến cho việc thúc đẩy chương trình nghị lực sự cũng như hình ảnh của Nga ở khu vực gặp nhiều khó khăn. Những mối quan hệ thân thiện với các quốc gia quân chủ vùng Vịnh, vốn sở hữu những mạng lưới truyền thông hàng đầu trong khu vực, đã biến hình ảnh của Nga trở thành một quốc gia thù địch ở nhiều nơi tại Trung Đông. 

Thậm chí, hai đối thủ cạnh chủ yếu đối với RT trong khu vực là "al- Arabiya" và "al -Jazeera" đã so sánh cuộc khủng hoảng ở Syria với cuộc khủng hoảng ở Ukranie và đổ lỗi cho các chính sách của Nga ở cả hai trường hợp.

Cùng với RT, một sáng kiến can dự khác do chính phủ thúc đẩy là trường hợp tác với những người "đồng bào, đồng xứ" gốc Nga ở các nước trong khu vực. Những người này chủ yếu bao gồm các cặp vợ chồng người Nga bản xứ đến định cư tại khu vực lâu nay, được Cơ quan Liên bang Rossotrudnichestvo (tương tự Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ) của Nga (RFA) liên hệ và đóng vai trò như những "nhân tố tạo sự thay đổi". 

RFA chủ yếu tập trung vào các hoạt động văn hóa, hợp tác khoa học, nghiên cứu ngôn ngữ Nga và thúc đẩy các mối quan hệ với những người Nga di cư. Hiện RFA đã thành lập và vận hành 7 Trung tâm văn hóa và khoa học, ngôn ngữ Nga và thúc đẩy các mối quan hệ với những người Nga di cư. Hiện RFA đã thành lập và vận hành 7 Trung tâm văn hóa và khoa học Nga (RCSC) ở Jordan, Liban, Syria, Ai Cập. Morocco, Tunisia và Palestine.

Một kênh khác có thể trở thành công cụ quan trọng tiềm năng trong thúc đẩy các mối quan hệ mạnh mẽ hơn với khu vực là những người hồi giáo gốc Nga. Số lượng chính xác những người Hồi giáo gốc Nga vẫn còn chưa rõ, nhưng ước tính vào khoảng 20 triệu người. 

Ngoài ra, hàng năm còn có khoảng từ 15.000 - 20.000 tín đồ Hồi giáo từ Nga hành hương đến khu vực. Mối quan hệ bên ngoài của một số nước cộng hòa khu vực Bắc Caucasus như Chehnya với các nước Trung Đông cũng có thể giúp thúc đẩy sự can dự cũng như các trao đổi văn hóa và giáo dục của Nga với khu vực. 

Tuy nhiên, vấn đề này đối mặt với một số sự phản đối ở ngay trong nước Nga do một số người e ngại rằng bất kỳ sự xích lại gần hơn các quốc gia ở Trung Đông đầu có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cựu cũng như các nguy cơ an ninh đối chính Moscow. Hơn nữa, chủ nghĩa dân tộc đang gia tăng và những căng thẳng trong nước cũng không tốt cho hình ảnh của Nga ở bên ngoài, đặc biệt là trong các mối quan hệ với các nước ở khu vực Trung Đông.