Mỹ bất đắc dĩ đổi đời máy bay U-2 để ‘sóng đôi’ cùng F-35?

Máy bay trinh sát U-2 chính thức phục vụ Không quân Mỹ vào năm 1956 là vũ khí “biểu tượng” của Mỹ trong Chiến tranh Lạnh. Theo các báo cáo gần đây của truyền thông Mỹ, mặc dù tốc độ bay chậm và có nhiều vấn đề về tính năng, nhưng máy bay trinh sát U-2 nhiều khả năng vẫn sẽ phải tiếp tục phục vụ Mỹ vì hệ thống trinh sát chiến lược của Không quân Mỹ đang đối mặt với những khó khăn khó có thể khắc phục.

Máy bay trinh sát tầm cao U2 Dragon Lady. Nguồn: people.com.cn.

Lựa chọn bất đắc dĩ?

Không quân Mỹ hiện có khoảng 30 máy bay trinh sát U-2 đang hoạt động, và tuổi trung bình của toàn bộ lực lượng này là khoảng 40 tuổi. Ngay từ đầu năm 2010, Không quân Mỹ đã lên kế hoạch ngừng hoạt động đối với loại máy bay trinh sát U-2 và để máy bay không người lái (UAV) trinh sát RQ-4 Global Hawk phụ trách thực hiện các nhiệm vụ của U-2. Tuy nhiên, UAV Global Hawk đã bộc lộ nhiều yếu kém như không đủ khả năng trinh sát, tính năng chưa hoàn thiện và chi phí bảo trì cao trong sử dụng thực tế.

Trong bối cảnh đó, Mỹ đã cố gắng phát triển một máy bay trinh sát mới để thay thế máy bay trinh sát U-2 và UAV Global Hawk. Năm 2013, “gã khổng lồ” Lockheed Martin đã tiết lộ máy bay trinh sát không người lái SR-72 và cho ra mắt máy bay trinh sát chiến thuật TR-X vào năm 2015. Tuy nhiên, cho đến nay máy bay trinh sát quân sự mới của Mỹ vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu, và nó vẫn còn một thời gian dài để có thể chính thức được đưa vào sử dụng.

U-2 được ưu tiên nâng cấp

Trong một báo cáo đánh giá, người đứng đầu dự án U-2 của Lockheed Martin chỉ ra rằng tính năng của máy bay trinh sát U-2 đã “lạc hậu” so với yêu cầu tác chiến hiện nay, nhiều thành phần và hệ thống cần được nâng cấp. Theo đó, Không quân Hoa Kỳ kết hợp với một số “đại gia” trong ngành hàng không để tiến hành nâng cấp máy bay trinh sát U-2.

Tháng 2/2020, Không quân Mỹ, Collins Aerospace (công ty con của Raytheon Technologies) và Lockheed Martin đã phối hợp tiến hành nâng cấp hệ thống trinh sát quang điện của máy bay trinh sát U-2 để cải thiện tính năng quang học và khả năng theo dõi tầm xa của máy bay này.

Ngoài ra, mới đây, Lockheed Martin đã giành được hợp đồng nâng cấp máy bay trinh sát U-2 trị giá 50 triệu USD. Bản nâng cấp bao gồm ba bộ phận, cụ thể là thay thế hệ thống điện tử hàng không mới, cài đặt máy tính nhiệm vụ mới và lắp đặt màn hình buồng lái hiện đại.

Máy tính nhiệm vụ Enterprise Mission Computer 2 (EMC2) trang bị trên máy bay U2 nâng cấp thường được biết tới với tên gọi “hộp Einstein” được thiết kế theo "Tiêu chuẩn hệ thống nhiệm vụ mở" của Không quân Mỹ, có khả năng hoạt động hiệu quả trong môi trường đối kháng điện tử mạnh. Đồng thời, nó cho phép máy bay trinh sát U-2 kết nối với các mạng lưới liên lạc quân sự trên bộ, trên biển, trên không, trên không và vũ trụ. Màn hình buồng lái hiện đại sẽ mở rộng phạm vi hiển thị dữ liệu và đơn giản hóa các quy trình vận hành thử nghiệm.

Mỹ bất đắc dĩ phải “đổi đời” máy bay trinh sát U-2? Nguồn: people.com.cn.

Buồng lái của máy bay U2 sẽ được kính hóa theo chuẩn kỹ thuật số với các màn hình hiển thị thông tin toàn cảnh. Để tăng cường khả năng định hướng, phi công lái máy bay U2 sẽ được trang bị thiết bị định vị cầm tay. Trong tương lai, công nghệ này sẽ được tích hợp trực tiếp vào hệ thống điều khiển của máy bay. Theo một số nguồn tin, máy bay U2 sau khi nâng cấp có thể được sử dụng như một thành phần của hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ.

“Đối tác” mới của máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm?

Truyền thông Mỹ cho rằng, sau khi hoàn thành nâng cấp, máy bay trinh sát U-2 sẽ trở thành một "trung tâm phân phối tình báo tầm cao", phụ trách chia sẻ thông tin tình báo thu được tới nhiều hệ thống chiến đấu và chỉ huy khác theo thời gian thực.

Lãnh đạo chương trình máy bay U2 của Lockheed Martin, Irene Helly cho biết, trong tương lai, máy bay trinh sát U-2 sẽ trở thành một “nút” quan trọng của "hệ thống quản lý chiến đấu tiên tiến" trong Không quân Mỹ, có thể phối hợp sử dụng với các máy bay chiến đấu thế hệ 4, 5 và các hệ thống chiến đấu trên không, trên biển, trên đất liền.

Irene Helly nói rằng, năm 2019, Theo yêu cầu của Không quân Mỹ, Lockheed Martin đã khôi phục hoạt động của một máy bay U2 có số hiệu 80-1099 bị hư hại hồi năm 2008 tại căn cứ không quân Al-Dafra ở UAE. Máy bay này sau khi nâng cấp đã tiến hành phối hợp với máy bay chiến đấu F-35 để thu thập thông tin tình báo.

Khi đó, máy bay chiến đấu F-35 đã phát hiện một tên lửa tầm xa thông qua các cảm biến, sau đó thông qua máy bay trinh sát U-2 để chia sẻ thông tin này với lực lượng phòng không mặt đất, giúp lực lượng này đưa ra quyết định phòng thủ nhanh chóng. Điều này chứng tỏ tính khả thi trong việc phối hợp tác chiến giữa máy bay trinh sát U-2 và máy bay chiến đấu thế hệ 5.

Đức Trí (lược dịch)