Điểm mặt loại tàu ngầm hạt nhân Nga từng khiến tàu sân bay Mỹ "run sợ"

Do mỗi tàu sân bay Mỹ thường được hộ tống bởi những tàu chiến cỡ nhỏ, rất nhiều trong số đó có khả năng săn ngầm lợi hại, phương thức chiến đấu của tàu lớp Oscar có phần khác với những tàu ngầm thông thường khác. Thay vì ngư lôi, tàu Oscar được trang bị tên lửa đạn đạo tầm xa, có thể phóng đi cách mục tiêu hàng trăm km.

Tàu ngầm lớp Oscar là một trong những loại vũ khí lợi hại nhất của Nga.

Khái niệm tàu ngầm mang tên lửa hành trình không hề xa lạ, khi tàu ngầm lớp Echo là tàu  đầu tiên trang bị tên lửa được Liên Xô hạ thủy vào năm 1961. Vào giữa thập niên 1970, Dự án 949 Granit được khởi động nhằm nghiên cứu chế tạo tàu ngầm tên lửa hành trình thế hệ thứ ba.

Lớp vỏ tàu bên trong, nơi lắp đặt động cơ tàu và là nơi thủy thủ đoàn hoạt động, được bao bọc bởi một lớp vỏ ngoài bằng thép mỏng, có hình dáng thuôn gọn để giảm sức cản khi lặn dưới nước. Hai lò phản ứng hạt nhân của tàu cung cấp 73 megawatt điện cho tàu ngầm khổng lồ. Mỗi tàu đều có một thủy thủ đoàn gồm 100 người, hoạt động ở các khoang các nhau có thể được đóng chặt trong trường hợp khẩn cấp xảy ra.

Kích cỡ tàu lớp Oscar rất lớn để có thể mang theo các loại tên lửa hạng nặng. Tàu có chiều dài 154m, trọng lượng 12.500 tấn, qua đó trở thành tàu ngầm lớn thứ tư trong lịch sử từng được chế tạo. Mặc dù rất lớn, tàu có thể đạt tốc độ tối đa 37 hải lý trên giờ khi hoạt động dưới lòng biển, và có thể lặn sâu tối đa 500m. Tuy nhiên, tàu được cho là có tốc độ lặn chậm và thiếu khả năng xoay trở dưới nước.

Tàu lớp Oscar được trang bị 24 tên lửa P-700 Granit. Tên lửa hành trình này có chiều dài 10m và nặng gần 8 tấn, có thể phóng đi khi tàu đang lặn và có tầm bắn tối đa gần 650km. Nhờ hệ thống động cơ phản lực đặc biệt, tên lửa có thể đạt tốc độ Mach 2,5. Nó được dẫn đường qua hệ thống vệ tinh mà tàu Oscar có thể kết nối qua ăng ten. Trong trường hợp nhiều tên lửa Granit được phóng đi cùng lúc, tàu có thể gửi dữ liệu mục tiêu và điều khiển để các tên lửa tấn công từ nhiều hướng khác nhau. Granit có thể mang một đầu đạn hạt nhân có sức công phá 500 kiloton.

Bên cạnh đó, tàu lớp Oscar cũng không thiếu các loại vũ khí dự phòng tầm ngắn. Ngoài 4 tên lửa chống hạm RPK-2 Starfish, tàu còn có cả tên lửa SS-N-16 Stallion, có tầm bắn vào khoảng 100km. Cả hai loại tên lửa này đều có thể thả thủy lôi hoặc các loại bom chìm.

Một tàu ngầm lớp Oscar II hoạt động trong điều kiện băng tuyết.

Hai tàu lớp Oscar đầu tiên được hoàn thành ở xưởng đóng tàu Severodvinsk lần lượt vào các năm 1980 và 1982, được đặt tên là Arkhangelsk và Murmansk. Tiếp nối các tàu này lần lượt là 11 tàu khác cũng thuộc dự án 949 ra đời từ năm 1982 đến 1986, hay còn gọi là tàu ngầm lớp Oscar II. So với người anh em của mình, các tàu này dài hơn 10m và được lắp đặt hệ thống điện tử hiện đại và có 7 chân vịt thay vì 4 chiếc như của tàu Oscar. Trong các năm 1992 đến 1994, ba tàu lớp Oscar nước được bắt đầu chế tạo, nhưng sau đó đã bị hủy bỏ.

Vào thời hậu Liên Xô, Hải quân Nga chủ yếu tập trung vào việc bảo dưỡng và nâng cấp các tàu ngầm lớp Oscar và bỏ qua các tàu cũ hơn. Trong suốt thập niên 1990, chúng luôn theo dõi rất sát hoạt động của tàu sân bay Mỹ. May mắn thay, tàu chưa bao giờ được sử dụng để gây chiến. Dù vậy, các chiến dịch hoạt động dưới biển sâu luôn ẩn chứa những hiểm họa không thể lường trước.

Vào ngày 12/08/2000, một vụ nổ lớn đã xảy ra trên tàu Kursk, một tàu ngầm lớp Oscar II khi tàu đang lặn dưới lòng biển trong một cuộc tập trận gần Severomorsk (Nga), khiến toàn bộ người trên tàu thiệt mạng. Nguyên nhân được cho là do một quả thủy lôi Type 65 đã bị rò rỉ chất hydro peroxid khiến nó phát nổ, kéo theo đó là hàng loạt thủy lôi khác trên tàu cùng nổ dây chuyền. Cũng có người cho rằng đội ngũ trên tàu đã không được huẩn luyện kỹ càng để ngăn ngừa khả năng xảy ra sự cố.

Năm ngoái vào ngày 07/04/2015, tàu ngầm Orel cũng thuộc lớp Oscar đã phát hỏa khi đang ở xưởng sửa chữa tại một cảng biển ở Severodvinsk. May mắn là bình chứa nhiên liệu hạt nhân và các loại vũ khí trên tàu đều đã được tháo ra.

Xác của tàu ngầm Kursk, được đưa lên sau thảm họa ngày 12/08/2000.

Ngày nay, ba trong số 8 tàu lớp Oscar II vẫn đang được Hải quân Nga sử dụng. Trong tương lai, tàu ngầm lớp Yasen sẽ thay thế các tàu này để chống lại các tàu sân bay của Mỹ, mặc dù vào thời điểm hiện tại mới chỉ có một tàu lớp Yasen là Severodvinsk được hạ thủy.

Trong khi đó, Quân đội Nga tuyên bố rằng họ sẽ nâng cấp ít nhất là ba tàu lớp Oscar II hiện có trước năm 2020, dự kiến có chi phí khoảng 180 triệu USD mỗi tàu. Tên lửa Granit sẽ được thay thế bằng 72 tên lửa chống hạm Oniks và Klub, đồng thời hệ thống cảm biến và định hướng cũng sẽ được thay mới.

Mặc dù không còn là loại tàu ngầm có công nghệ hiện đại như trước đây, song tàu lớp Oscar đến nay vẫn là hiểm hoạt thường trực đối với các tàu chiến trên biển của đối phương.