Agribank chối bỏ trách nhiệm trả nợ BHXH gần 1.700 tỷ đồng?

HĐXX vụ án“Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Bảo hiểm Xã hội (BHXH) Việt Nam và Công ty cho thuê tài chính II (ALC II, trực thuộc Agribank).

Trong vụ án “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Bảo hiểm Xã hội (BHXH) Việt Nam và Công ty cho thuê tài chính II (ALC II, trực thuộc Agribank), mức độ thiệt hại được xác định là 1.697 tỉ đồng (bao gồm hơn 769 tỉ đồng tiền gốc và hơn 928 tỉ đồng tiền lãi).

Đây là số tiền từ 13 hợp đồng quá hạn với tổng số tiền ALC II còn nợ BHXH Việt Nam sau khi ALC II phá sản theo tuyên bố của TAND TP.HCM ngày 31/7/2018.

Có mặt tại phiên tòa xét xử vụ án “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” tại TAND TP Hà Nội sáng 19/9, đại diện Agribank – Trưởng ban Pháp chế của  Agribank phủ nhận nghĩa vụ trả nợ của Agribank đối với BHXH.

Khi ALC II vay tiền của BHXH, Agribank với tư cách là Công ty mẹ đã có chứng thư bảo lãnh gửi BHXH, trong đó cam kết nghĩa vụ trả nợ trong trường hợp ALC II không thể trả nợ cho BHXH.

Đáng chú ý, mặc dù ghi là “Thư bảo lãnh” nhưng nội dung lại sử dụng từ “nhận hộ”, “vay hộ”. Tuy nhiên, theo đại diện Agribank tại phiên tòa,  ngân hàng chỉ  bảo lãnh thanh toán để nhận vốn nội tệ từ quỹ BHXH, và đây là hình thức huy động tiền gửi. Việc “nhận vốn” và “vay vốn” là khác nhau.

Đại diện Agribank đang trả lời các câu hỏi của luật sư.

Trưởng ban pháp chế Agribank cho rằng đây là quan hệ giữa hai doanh nghiệp, thực chất thỏa thuận này phù hợp với từng giai đoạn, văn bản này có tính chất định hướng giữa hai đơn vị với nhau, nên khi thực hiện có thể tuân thủ, nhưng điểm nào chưa phù hợp thì không cần thực hiện.

“ALC II là công ty của chúng tôi nhưng thành lập theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Ngân hàng Nhà nước ra quyết định thành lập và là đơn vị phê chuẩn về việc thành lập ALC II” và Trưởng ban Pháp chế Agribank nói: Tôi đề nghị HĐXX bác yêu cầu của BHXH Việt Nam về việc đòi lại tiền. Đề nghị TAND TP Hà Nội đề nghị TAND Tối cao bác bỏ nghĩa vụ của Agribank”.

Quá trình xét xử vụ án, TAND TP Hà Nội triệu tập bị án Vũ Quốc Hảo – nguyên Tổng Giám đốc ALC II, người bị TAND TP.HCM tuyên án Tử hình về tội “Tham ô tài sản” năm 2015 – có mặt tại tòa để làm rõ những vấn đề liên quan.

Trả lời câu hỏi của luật sư, bị án Vũ Quốc Hảo cho biết, trong tờ trình vay vốn do ALC II gửi Agribank có ghi rõ là nhận tiền vay, bảo hiểm yêu cầu cho vay nên ngân hàng nhận tiền vay chứ không phải tiền gửi.

Tử tù Vũ Quốc Hảo lặng lẽ ngồi một góc riêng trong phòng xử.

Trong khi đó, trả lời câu hỏi của đại diện VKS và các luật sư, bị cáo Lê Bạch Hồng – nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, nguyên Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam – cho biết, trước khi ông làm Tổng Giám đốc BHXH, cơ quan này đã ký 11 hợp đồng cho vay đối với ALC II và không được báo cáo về việc ALC II làm ăn yếu kém nên không có nghi ngờ gì.

Bị cáo Hoàng Hà – nguyên Trưởng Phòng Kế hoạch Tổng hợp, Ban Kế hoạch - Tài chính BHXH Việt Nam – người trực tiếp soạn thảo hợp đồng cho vay, khẳng định không hề cố ý vì thực tế BHXH Việt Nam không hề có quy trình nào quy định đối tượng cho vay.

Lê Bạch Hồng cho biết, trong giai đoạn làm Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, từ năm 2010-2015, mức độ thiệt hại của BHXH từ việc cho vay “chỉ” 173 tỷ đồng, nhưng trong khoảng thời gian này Hồng “có công” mang về cho BHXH Việt Nam 51.000 tỷ đồng tiền lãi vay.

“173 tỷ đó là không may xảy ra, nhưng con số 51.000 tỷ đồng là rất lớn. Ngay sau khi xảy ra sự việc, bị cáo đã rút ngay ra bài học kinh nghiệm và thành lập Ban Pháp chế”.

Quá trình trả lời đại diện VKS và các luật sư, ông Hồng nhắc đi nhắc lại việc bị cáo thấy tiền tồn đọng gây lãng phí nên cho vay, và cho rằng việc cho vay là đúng với nhiệm vụ của mình.

“Nếu không cho vay thì Nhà nước mỗi ngày mất vài tỷ đồng nên tôi nghĩ mình phải làm tăng quỹ BHXH. Việc cho vay là theo bảo lãnh của Agribank nên tôi thấy yên tâm, mình làm như vậy là có lợi cho Nhà nước khi sử dụng tiền nhàn rỗi để nâng cao hiệu quả của BHXH. Việc cho vay như vậy là bảo đảm an toàn và có hiệu quả” – Lê Bạch Hồng nói.

Ông Hồng nói: “Tôi tin tưởng vì có thư bảo lãnh do Tổng Giám đốc Agribank ký. Tôi đã làm việc với Tổng giám đốc Agribank và được cam kết sẽ trả nợ”.

Lê Bạch Hồng (đeo kính, đứng trước) - cựu Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, cựu Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam.

Lê Bạch Hồng tiếp tục: “Khi phát hiện thư bảo lãnh thứ ba và đã hủy 2 thư bảo lãnh trước, tôi đã làm việc với Agribank. Agribank khẳng định sẽ có trách nhiệm trả nợ cho BHXH và không chối bỏ trách nhiệm bảo lãnh của mình”.

“Thời điểm đó, Agribank gửi mấy công văn khẳng định sẽ chịu trách nhiệm. Và thực tế họ đã trả 200 tỷ đồng, họ đồng ý trả tiếp và hứa là sẽ trả, có điều trả ít một, mỗi lần trả khoảng 5 hoặc 3 tỷ đồng”.

Lời khai của Lê Bạch Hồng còn hé lộ những thông tin động trời, đó là trong số các ngân hàng thương mại vay tiền của BHXH Việt Nam, có nhiều đối tượng “gần giống như ALC II”.

Người tiền nhiệm của Lê Bạch Hồng, bị cáo Nguyễn Huy Ban (nguyên Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam) thậm chí còn “cảm ơn” Agribank về sự hợp tác với BHXH Việt Nam.

“Đúng ra chúng tôi gửi tiền tiết kiệm ở ngân hàng thì đúng hơn. Chúng tôi mời chào các ngân hàng thương mại nhưng không ngân hàng nào vay, ngoại trừ Agribank và ngân hàng Công thương” – bị cáo Ban nói.

Khi được hỏi vì sao BHXH không thành lập Ban pháp chế để rà soát các quy định của pháp luật, Nguyễn Huy Ban cho biết thời điểm đó đơn vị sự nghiệp không được phép thành lập Ban pháp chế.