Ông Trump sẽ buộc Nga – Iran phải "dứt tình"?

Theo Wall Street Journal (WSJ), đối đầu với Iran đồng thời cải thiện quan hệ với Nga và nâng quan hệ Washington – Moscow lên cấp đồng minh trong cuộc chiến chống lại "Cộng hòa Hồi giáo", trở thành những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của chính quyền mới tại Mỹ. 

Tuy nhiên, với Mỹ, những mục tiêu trên sẽ khó có thể cùng thực hiện một lúc bởi Nga và Iran đang có mối quan hệ ngày càng mật thiết. Trong hơn một năm qua, Nga và Iran đã gạt những bất đồng chiến lược sang một bên để cùng chia sẻ lợi thế ở Trung Đông trong bối cảnh tầm ảnh hưởng của Mỹ ở khu vực này ngày càng suy giảm. Cụ thể, Nga và Iran cùng chung sức hỗ trợ quân đội của chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad trong cuộc chiến chống khủng bố ở Syria. Tehran còn phép các chiến đấu cơ Nga sử dụng không phận và căn cứ quân sự nước này để lên đường chiến đấu tại Syria. 

Tổng thống NgaVladimir Putin và Tổng thống Iran Hassan Rouhani.

Theo WSJ, trong thời gian qua, giới chức Mỹ không ít lần thể hiện mong muốn Nga tránh xa Iran. Nhưng với Tổng thống Nga Vladimir Putin, cắt đứt quan hệ với Iran theo mong muốn của Mỹ là điều không thể. 

Khác với Iran, Nga coi mình là một cường quốc toàn cầu. Do đó, khu vực Trung Đông chỉ là một phần trong lợi ích của Nga. Với Moscow, vấn đề Ukraine đặc biệt là mong muốn cộng đồng quốc tế công nhận hành động Nga sáp nhập bán đảo Crimea hồi năm 2014 là hợp pháp đồng thời gỡ bỏ toàn bộ lệnh cấm vận mà phương Tây áp đặt, mới là ưu tiên hàng đầu. 

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu trên, bất cứ thỏa thuận nào buộc Tổng thống Putin phải từ bỏ mối quan hệ thân thiết với Iran đều trở thành thách thức với Tổng thống Trump. Nhất là trong thời điểm, Mỹ vẫn tiến hành điều tra các cáo buộc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ hồi tháng 11/2016 và gần nhất là sa thải cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn sau cáo buộc ông này thảo luận với đại sứ Nga về lệnh trừng phạt trước thời điểm ông Trump nhậm chức. 

"Thương lượng kiểu trao đổi mua bán là điều không thể. Nga xây dựng mối quan hệ riêng với Iran trên phương diện là một nước láng giềng, đối tác, đồng minh đặc biệt và cả đối thủ. Trong khi ở Ukraine, Mỹ không có gì trao đổi với Nga. Nga đã sáp nhập bán đảo Crimea còn quá trình công nhận tính pháp lý của hành động này sẽ phải mất hàng thập niên", ông Dmitri Trenin, Giám đốc Trung tâm Carnegie Moscow nhận định. 

Trong khi đó, những sự kiện diễn ra trong năm 2016 ở Syria đã chứng minh giá trị của mối quan hệ hợp tác Nga – Iran. Cụ thể, Không quân Nga trở thành lực lượng chủ chốt giúp quân đội của Tổng thống Assad giành chiến thắng vang dội trong năm 2016 đặc biệt là việc giành lại toàn bộ thành phố Aleppo sau 5 năm xung đột. Trong khi đó, Iran có các lực lượng lục quân sự đại diện tham chiến ở chiến trường Syria như lực lượng Hezbollah từ Lebanon và các tay súng người Shiite từ Iraq và Afghanistan. Đây là lực lượng tiếp sức cho quân chính phủ Syria vốn kiệt sức chiến đấu sau một thời gian dài tham chiến. 

"Mặc dù, Moscow và Tehran có không ít bất đồng trong cách giải quyết cuộc khủng hoảng chính trị ở Syria nhưng hai bên đã nhận ra lợi ích riêng và cùng nhau hợp tác", nhà nghiên cứu tại Hội đồng đối ngoại châu Âu, bà Ellie Geranmayeh chia sẻ. 

Còn theo chuyên gia Aniseh Bassiri Tabrizi tại Viện các dịch vụ hoàng gia Anh, quan điểm của phần lớn các quốc gia ở Trung Đông cho rằng chính sách của Nga ở Syria không chỉ liên quan tới Syria mà còn nhằm mở rộng vai trò của Moscow trong khu vực. "Mối lo ngại và sợ hại nhất tại Iran hiện nay là Nga sẵn sàng bỏ rơi Iran", ông Tabrizi nói. 

Không giống như giai đoạn Chiến tranh Lạnh, Nga còn đang mở rộng quan hệ với Israel. Mối quan hệ này cho phép Israel tham gia tấn công lực lượng Hezbollah và các mục tiêu của Iran ở Syria. Ngoài ra, Nga còn đưa Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên NATO, tham gia các cuộc đàm phán gần đây về tương lai của Syria trong bối cảnh vai trò của Mỹ trở nên ngày càng mờ nhạt. 

Tóm lại, theo nhà khoa học chính trị tại Đại học Mỹ Lebanon, ông Imad Salamey, dù trong bất cứ hoàn cảnh chính trị hay quân sự nào, ông Trump cũng khó có thể chia cắt quan hệ Nga – Iran. 

"Hiện tại, Nga và Iran đang củng cố mặt trận thống nhất vững chắc. Nga và Iran cũng tận dụng những bất đồng giữa Mỹ và các đồng minh ở Trung Đông như với Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập Xê-út về các vấn đề liên quan tới Iraq và Syria, để chia rẽ nội bộ phương Tây", ông Salamey nhận định.