Nỗ lực 20 năm chuyển giao công nghệ vaccine của Nhật Bản cho Việt Nam

Nhân kỷ niệm 45 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao song phương Việt Nam – Nhật Bản, không thể không nhắc tới những nỗ lực không ngừng trong 20 năm qua của đội ngũ chuyên gia Nhật Bản trong việc giúp Việt Nam sản xuất vaccine nội địa. 

Đây là lý do Việt Nam hiện có thể sản xuất được các loại vaccine an toàn và chất lượng cao nhằm ngăn chặn nhiều dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Các kỹ thuật viên sản xuất vaccine tại Việt Nam.

Hợp tác chặt chẽ với Công ty TNHH Kitasato Daiichi Sankyo Vaccine, một trong những nhà sản xuất vaccine hàng đầu tại Nhật Bản, Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) đã cho triển khai loạt dự án nhằm tăng cường năng lực sản xuất vaccine cho Việt Nam trong vòng 20 năm qua.

Những nỗ lực giúp đỡ Việt Nam từ JICA và Công ty Kitasato Daiichi Sankyo Vaccine được bắt đầu bằng quá trình xây dựng một cơ sở sản xuất vaccine tại Việt Nam vào năm 2002 mang tên Trung tâm Nghiên cứu và Sản xuất Vaccine và Sinh phẩm Y tế (POLYVAC). 

Sau đó, hoạt động chuyển giao kỹ thuật sản xuất vaccine phòng bệnh sởi được tiến hành vào năm 2006. Tới năm 2010, lần đầu tiên, vaccine phòng bệnh sởi được sản xuất tại Việt Nam. Hiện tại, dòng vaccine này đang được dùng để phòng bệnh cho trẻ 9 tháng tuổi.

Điều đáng nói, hoạt động chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine phòng bệnh sởi cho một quốc gia nước ngoài là lần đầu tiên Công ty Kitasato Daiichi Sankyo Vaccine tiến hành và Việt Nam được chọn làm đối tác.

Theo ông Tomio Lee, trợ lý dự án chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine phòng sởi của Công ty Kitasato Daiichi Sankyo Vaccine, trong thời gian đầu, do nguồn nguyên liệu và hệ thống cơ sở hạ tầng tại Việt Nam hoàn toàn khác biệt với Nhật Bản mà không ít lần các chuyên gia gặp thất bại.

Tuy nhiên, sau một thời gian dài thử nghiệm, các chuyên gia Nhật Bản đã tối ưu hóa được chuỗi công nghệ sản xuất vaccine cho phù hợp với môi trường của Việt Nam cũng như tiến hành đào tạo cho các chuyên gia Việt Nam về phương thức sản xuất vaccine.

Để dự án diễn ra trôi chảy, không thể không nhắc tới ông Shuzo Ishikawa thuộc Công ty Giải pháp Toàn cầu Sakura. Ông Ishikawa đã đưa ra những bài giảng đào tạo cho đội ngũ chuyên gia Việt Nam dựa trên tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) để từ đó đưa ra được quy trình sản xuất vaccine phòng bệnh sởi phù hợp cho Việt Nam. Ngoài ra, ông Ishikawa còn có nhiều ý tưởng cải tiến hỗ trợ các chuyên gia Việt Nam như tổ chức các cuộc họp vào buổi sáng hàng ngày và họp theo tuần để đảm bảo dự án diễn ra suôn sẻ cũng như tìm kiếm giải pháp tháo gỡ khó khăn. 

“Chúng tôi hy vọng bằng các công nghệ Nhật Bản, vaccine có thể được sản xuất tại Việt Nam. Nhưng điều khó khăn nhất chính là làm thế nào để công nghệ sản xuất vaccine duy trì hiệu quả hoạt động lâu dài tại Việt Nam”, ông Setsuo Arai, Giám đốc dự án sản xuất vaccine sởi tại Việt Nam chia sẻ.

Những băn khoăn của ông Arai đã có câu trả lời khi dịch sởi bùng phát mạnh mẽ tại Việt Nam vào năm 2013. Trong hoàn cảnh cần một lượng lớn vaccine phòng bệnh sởi, chỉ trong vòng 6 tháng, POLYVAC đã sản xuất ra số liều vaccine sởi bằng cả 10 năm Công ty Kitasato Daiichi Sankyo Vaccine sản xuất tại Nhật Bản. Do đó, Việt Nam nhanh chóng dập được dịch sở bùng phát. Đây cũng chính là lý do giúp các chuyên gia Nhật Bản tin tưởng về chương trình chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine sởi cho Việt Nam đã diễn ra thành công.

Thành công của chương trình sản xuất vaccine sởi ở Việt Nam đã mở ra chương mới trong quan hệ hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Nhật Bản cũng như tiến tới những nỗ lực chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine phối hợp phòng được 2 loại bệnh là sởi và rubella. Số lượng các ca nhiễm rubella ở Việt Nam từng có tốc độ gia tăng nhanh hơn so với nhiều quốc gia láng giềng. Quan trọng hơn, rubella không chỉ là bệnh lây nhiễm ở trẻ nhỏ mà cả những phụ nữ mang thai nếu không may mắc rubella sẽ làm tăng nguy cơ sinh ra những đứa trẻ bị dị tật bẩm sinh. Do đó, biện pháp phòng bệnh là vô cùng cần thiết.

Ông Yasuhiro Tsuchida, người chịu trách nhiệm quản lý tổ chức dự án sản xuất vaccine tại Việt Nam nhận định, “Tiêm vaccine để bảo vệ trẻ em, đối tượng tương lai của đất nước cũng quan trọng như chính quốc phòng quốc gia. Đây là lý do Việt Nam mong muốn có thể tự sản xuất ra các loại vaccine chất lượng cao”.

Tới tháng 3/2017, lô vaccine phòng bệnh sởi – rubella đầu tiên đã được chính thức sản xuất ở Việt Nam và được chính phủ Việt Nam cấp phép sử dụng. Đây cũng đang là loại vaccine đang được tiêm phòng cho trẻ em Việt Nam.

Bên cạnh những thành công sản xuất vaccine nội địa, Việt Nam còn từng bước hướng tới xuất khẩu các loại vaccine mà trước đó đội ngũ chuyên gia Việt Nam đã học hỏi được phương thức sản xuất thông qua các dự án hợp tác với nhiều nước láng giềng.  

Dù dự án hợp tác chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine của Nhật Bản cho Việt Nam đã kết thúc vào tháng 5/2018, các chuyên gia Nhật Bản vẫn sẽ tiếp tục hỗ trợ công nghệ cho Việt Nam để đảm bảo đáp ứng đủ vaccine cần cho thị trường.

“Tôi muốn Việt Nam trở thành một trong những nhà cung cấp vaccine hàng đầu tại châu Á. Tôi vô cùng hạnh phúc khi những hạt giống mà chúng tôi gieo có thể nảy mầm và hữu ích đối với nhiều quốc gia”, ông Arai chia sẻ.  

Hồi tháng 9/2017,  tại Bộ Y tế, Công ty TNHH Kitasato Daiichi Sankyo Vaccine đã được trao Bằng khen của Bộ trưởng Y tế Việt Nam về những đóng góp to lớn của Công ty thông qua dự án “Tăng cường năng lực sản xuất Vaccine phối hợp sởi - rubella” do chính phủ Nhật Bản viện trợ.