Nhà vua Thái Lan băng hà: Ai sẽ là người kế vị?
Hiến pháp Thái Lan từ lâu đã rất mù mờ về vai trò của hoàng gia đối với đất nước, song việc chọn ra người kế nhiệm nhà vua Bhumibol sẽ rất quan trọng trong bối cảnh tình hình chính trị Thái Lan đang rạn nứt. Câu hỏi được đặt ra là, với việc một vị vua mới sẽ xuất hiện, tương lai của đất nước sẽ ra sao?
![]() |
Người dân Thái Lan tiếc thương nhà vua Bhumibol Adulyadej, người qua đời vào ngày 13/10 ở tuổi 88. |
Trong một phát biểu được truyền hình trực tiếp, Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chanocha tuyên bố thời gian để tang sẽ kéo dài trong vòng một năm, và các viên chức chính phủ sẽ mặc đồ màu tối. Ông cũng yêu cầu không tổ chức bất kỳ hoạt động giải trí nào trong vòng một tháng, khiến nhiều doanh nghiệp lo lắng khi những đồn đoán về sức khỏe của nhà vua đã khiến chỉ số thị trường chứng khoán giảm 8% sau bốn phiên giao dịch trong ngày 13/10. Nhiều công ty nước ngoài đang buộc phải có biện pháp chuẩn bị khi nhân viên của họ sẽ phải làm việc tại nhà trong thời gian tới.
Thủ tướng Prayuth cũng xác nhận rằng Thái tử Maha Vajiralongkorn, 64 tuổi, sẽ kế vị vua Bhumibol. Đây là thông tin khiến nhiều chuyên gia lo ngại rạn nứt trong chính phủ Thái Lan sẽ xảy ra, bởi Thái tử là người không được lòng dân chúng và bị nhiều quan chức lên án. Có lời đồn rằng nếu vua Bhumibol qua đời, các quan chức cấp cao trong chính phủ Thái Lan sẽ trì hoãn lễ đăng quang, đồng thời hi vọng một người trong hoàng tộc có phẩm chất tốt hơn sẽ xuất hiện và lên ngôi.
Những lo sợ về thay đổi mà Thái Lan sẽ trải qua dưới thời ông Vajiralongkorn là lý do vì sao thành phần bảo thủ trong chính phủ nước này, gồm một nhóm các tướng lĩnh, quan chức cấp cao, doanh nhân giàu có và người trong hoàng tộc, không mong muốn ông lên ngôi. Ông Vajiralongkorn bị coi là một người không xứng đáng bởi ông đã ba lần cưới và ly dị vợ, sinh sống chủ yếu ở vùng ngoại ô thành phố Munich (Đức). Vào tháng 7, một tờ báo Đức đã đăng tải những tấm hình ông mặc một áo ba lỗ hở lưng và trên cánh tay có nhiều hình xăm trổ.
Ngay sau khi những bức hình trên được đăng tải, chính phủ Thái Lan đã cố gắng để chúng không lan rộng ra nhiều nơi. Trước đó vào năm 2007, một đoạn phim đã ghi được cảnh Thái tử Vajiralongkorn cùng người vợ thứ ba đang ăn mặc thiếu vải tổ chức một bữa tiệc khổng lồ. Những bê bối này đều không được đăng tải trên các trang mạng hay kênh thông tin đại chúng ở Thái Lan do luật của nước này xét xử tội khi quân, cấm xúc phạm người trong hoàng tộc.
Không chỉ có vậy, nhiều người đồn rằng Thái tử không những có hành động lập dị mà còn có tính thù hằn quá độ. Ngay sau khi ly dị người vợ thứ ba vào năm 2014, rất nhiều họ hàng của bà đã bị bắt và kết tội lạm dụng quan hệ với hoàng tộc để mưu cầu lợi ích riêng (cha mẹ của bà bị kết án hai năm rưỡi tù giam vào đầu năm 2015). Bốn người con của Thái tử hiện không sống ở Thái Lan mà ở Mỹ.
Đối với các quan chức cấp cao, việc Thái tử lên ngôi không chỉ khiến những người thân cận với ông được lợi, mà nó còn ảnh hưởng tiêu cực đến lợi ích của nhiều nhà tài phiệt lớn ở Thái Lan. Có thông tin cho rằng ông có quan hệ thân mật với cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, người đã bị lật đổ trong một cuộc đảo chính năm 2006 và bị coi là nguyên nhân dẫn đến tình trạng bất ổn ở Thái Lan kể từ đó đến nay.
Ông Thaksin được bầu làm Thủ tướng vào năm 2001 nhờ giành được sự ủng hộ rộng rãi từ người dân Thái Lan ở các vùng thôn quê và miền núi ở phía Bắc và Đông Bắc đất nước. Tuy nhiên chính sách dân túy của ông lại khiến tầng lớp trung lưu và thượng lưu không hài lòng, và những người này cáo buộc ông Shinawatra dùng tài sản khổng lồ từ tập đoàn viễn thông và truyền thông của mình để mua lá phiếu bầu. Nhiều người đã tổ chức những cuộc biểu tình yêu cầu ông Thaksin từ chức, và một thời gian sau quân đội đã thực hiện đảo chính.
Kể từ đó đến nay, những người nào thuộc đảng của ông Thaksin hoặc thân cận với họ đều bị các tướng lĩnh gạt ra khỏi chính quyền, trong khi đảng này ngày càng nhận được sự ủng hộ của dân chúng. Năm 2014 một cuộc đảo chính nữa đã diễn ra nhằm lật đổ cựu Thủ tướng Yingluck Shinawatra, em gái của ông Thaksin, người lên nắm quyền từ năm 2011.
![]() |
Việc Thái tử Vajiralongkorn lên ngôi sẽ khiến tình hình chính trị ở Thái Lan trở nên khó đoán. |
Một số người ủng hộ ông Thaksin tin rằng vị vua mới đang đứng về phía họ. Ông Thaksin đã tránh xa Thái Lan một phần là do một phiên tòa đã kết án tù giam đối với ông với tội danh tham nhũng, và vị vua mới có thể sẽ xóa tội cho ông Thaksin, giúp ông có thể trở về nước. Song cũng có người không tin rằng điều này có thể trở thành sự thật.
Chính những lo ngại trên là nguyên nhân vì sao trong nhiều năm qua các quan chức cấp cao ở Bangkok luôn tìm cách để buộc Thái tử không đăng quang ngôi vị. Một trong những lựa chọn mà họ có đó là đưa em gái ông, Công nương Maha Chakri Sirindhorn, lên ngôi. Bà được coi là người có đức tính tận tụy và cần kiệm mà một đấng quân vương ở Thái Lan phải có. Tuy nhiên, trước khi qua đời vua Bhumibol đã khẳng định rằng người con trai duy nhất của ông sẽ kế vị. Như vậy, nếu chính quyền Thái Lan không cẩn thận, rất nhiều vấn đề sẽ nảy sinh.
Bản thân các quan chức Thái Lan cũng nhận thấy được điều này. Họ đã chuẩn bị cho lễ đăng quang của ông Vajiralongkorn từ lâu và tìm cách để thu hút sự ủng hộ của những người ủng hộ nhà vua Bhumibol bằng cách dựng tượng các vua của Thái Lan trong lịch sử tại các doanh trại cách thủ đô Bangkok không xa. Tòa án quân sự cũng đã phạt tù 30 năm đối với một người đã bang bỏ người hoàng tộc. Chính quyền Thái Lan cũng có ý định xóa bỏ những tai tiếng của Thái tử bằng cách khuyến khích ông tham gia các hoạt động từ thiện cũng như dựng những áp phích có hình ông bên cạnh vua Bhumibol tại các tuyến đường lớn.
Một số người nghĩ rằng một loạt những động thái trên cho thấy các tướng quân đội và Thái tử đã thống nhất với nhau về những chính sách đối với Thái Lan trong tương lai khi vua Bhumibol qua đời. Nếu khả năng này là có thật, rạn nứt giữa chính phủ Bangkok và hoàng gia sẽ không lớn. Dù vậy, điều đó còn phụ thuộc vào động thái của vị vua mới, bởi hiện vẫn chưa rõ liệu ông sẽ im lặng và để chính phủ Thái Lan tự vận hành hay sẽ tích cực hoạt động chính trị.
Nói cách khác, tương lai của Thái Lan về lâu dài vẫn chưa rõ ràng. Sau khi vua Bhumibol qua đời, nhiều người tin rằng ảnh hưởng của hoàng gia Thái Lan sẽ dần giảm bớt. Điều đó cũng sẽ khiến những lực lượng phụ thuộc vào uy tín của hoàng gia, cụ thể là quân đội, bị suy yếu trên chính trường. Thực tế, có người tin rằng luật khi quân đã không còn phù hợp vào thời hiện đại nữa. Vì vậy, khả năng quân đội Thái Lan sẽ có những biện pháp mạnh tay nhằm trấn áp những người có tư tưởng chống đối là hoàn toàn có thể xảy ra.