Nga đang phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn ở Đông Ukraine?

Theo sắc lệnh được Tổng thống Putin ký hôm 18/2, các công dân thuộc Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Lugansk tự xưng có thể đến Nga "sau khi trình giấy tờ chứng minh được  cơ quan có liên quan cấp". Các giấy tờ tùy thân khác như giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn, bằng lái xe, bằng cấp giáo dục cũng được Nga công nhận. 

Quyết định của Tổng thống Putin khiến giới chức Mỹ và Ukraine lo ngại đây có thể là dấu hiệu cho thấy Moscow đang từng bước công nhận Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Lugansk tự xưng ở miền Đông Ukraine là quốc gia độc lập.

Chiến sự miền Đông Ukraine tạm lắng dịu sau khi hai bên tham chiến thực thi lệnh ngừng bắn mới vào ngày 20/2.

Tuy nhiên, phát ngôn viên điện Kremlin, ông Dmitry Peskov nhấn mạnh Nga công nhận những giấy tờ được giới chức của phe nổi dậy miền Đông Ukraine cấp, là vì "lý do nhân đạo". 

"Sắc lệnh này không hề vi phạm luật pháp quốc tế. Vì lý do nhân đạo, những giấy tờ được phe nổi dậy miền Đông Ukraine cấp, cần phải được công nhận. Hãy tưởng tượng sau lệnh cấm chính thức của chính quyền Kiev, hàng trăm ngàn người đã không còn cơ hội để xin hộ chiếu, đổi hộ chiếu và cấp bằng lái xe", CNN dẫn lời ông Peskov. 

Cũng theo ông Peskov, lệnh cấm của chính phủ Ukraine đang đẩy cuộc sống người dân miền Đông vào cảnh vô cùng khó khăn do không có hộ chiếu để di chuyển cũng như không còn được nhận trợ cấp lương hưu. 

Lệnh ngừng bắn mới

Vào lúc 12 giờ trưa ngày 20/2 (theo giờ địa phương), một lệnh ngừng bắn mới giữa quân đội chính phủ Kiev và phe nổi dậy miền Đông Ukraine đã được thi hành. Tuy nhiên, theo trưởng nhóm giám sát an ninh ở Ukraine thuộc Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE), ông Alexander Hug, sau lệnh ngừng bắn, các cuộc giao tranh đã có chiều hướng giảm nhưng "những tác nhân gây bùng nổ chiến sự vẫn còn". 

"Giao tranh đã có chiều hướng thuyên giảm, chúng tôi chỉ còn nghe thấy tiếng nổ phát ra từ các loại vũ khí hạng nhẹ ở vùng Donetsk. Tuy nhiên, vũ khí hạng nặng vẫn đang được hai bên tham chiến duy trì hiện diện ở vùng liên lạc, khiến xung đột có thể dễ dàng bùng phát", CNN dẫn lời ông Hug. 

Phát ngôn viên quân đội chính phủ Ukraine, Đại tá Oleksandr Motuzyanyk cho biết: "Căng thẳng chiến sự đã giảm được 10 lần nhưng vùng chiến sự vẫn chưa im tiếng súng".

Theo ông Motuzyanyk, vào trưa ngày 20/2, Donetsk vẫn ghi nhận 24 vụ việc vi phạm lệnh ngừng bắn trong đó có tới 12 vụ liên quan tới vũ khí hạng nặng. 

Trong khi đó, Bộ trưởng An ninh và Quốc phòng Ukraine, ông Oleksandr Turchynov nhấn mạnh sắc lệnh của Tổng thống Putin là "điềm báo" cho số phận của thỏa thuận ngừng bắn Minsk. 

"Việc thông qua sắc lệnh cho thấy Tổng thống Putin đã công nhận tính hợp pháp của chính quyền phe nổi dậy ở miền Đông Ukraine. Đây cũng là hành động cho thấy Nga đang can thiệp vào tình hình Donbass", ông Turchynov cáo buộc. 

Ngay cả Bộ Ngoại giao Đức cũng chia sẻ trên Twitter rằng: "Việc Nga công nhận các giấy tờ tùy thân do giới chức phe miền Đông Ukraine cấp là hành động rõ ràng vi phạm tinh thần và mục tiêu của thỏa thuận ngừng bắn Minsk". 

Về phần mình, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov cho rằng dấu hiệu đáng mừng là các Bộ trưởng Ngoại giao "đã một lần nữa đồng thuận đưa ra thỏa thuận ngừng bắn ở Ukraine vào ngày 20/2". Theo ông Lavrov, thỏa thuận này bao gồm điều khoản các bên tham chiến rút lui vũ khí hạng nặng ra khỏi khu vực Đông Ukraine. 

Tổng thư ký OSCE, ông Lamberto Zannier thì nhấn mạnh sắc lệnh của Tổng thống Putin có thể khiến tiến trình thực thi thỏa thuận ngừng bắn ở Ukraine trở nên khó khăn hơn. Còn trong những tháng gần đây, miền Đông Ukraine đã ghi nhận tình trạng bạo lực không ngừng gia tăng giữa phe nổi dậy và quân chính phủ Kiev. 

Sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea thuộc Ukraine vào năm 2014, các bên tham chiến ở Ukraine đã hai lần ký kết thỏa thuận ngừng bắn Minsk. Tuy nhiên, chưa lần nào, thỏa thuận ngừng bắn được thực thi đầy đủ. Theo Minsk, các bên tham chiến ở Ukraine cần chấm dứt hoạt động sử dụng vũ khí và tôn trọng tình trạng tự trị hiện thời của Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Lugansk tự xưng.