Luật Biển VN khẳng định vấn đề gì về chủ quyền?

Hải đăng trên Song Tử Tây, một đảo thuộc quần đảo Trường Sa, Việt Nam đang thực thi chủ quyền (ảnh QĐND)

TS Trần Công Trục trả lời: Trong số các nội dung của Luật Biển Việt Nam, nội dung quy định phạm vi các vùng biển Việt Nam thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia, việc nhấn mạnh và quy định chủ quyền của nhà nước Việt Nam đối với các quần đảo như Hoàng Sa và Trường Sa là những nội dung rất quan trọng của Luật Biển mà cả trong nước và quốc tế đều hết sức quan tâm. Hai Nội dung đó trong Luật Biển đã thể hiện khá đầy đủ, cho biết phạm vi vùng nội thủy, vùng lãnh hải, vùng tiếp giáp, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa được xác định như thế nào và quy chế pháp lý của các vùng biển đó cụ thể ra sao. 

Thứ hai, trong Luật Biển có nêu, khi liên quan đến vùng biển, thềm lục địa của các nước đối diện, kề cận, các vùng chồng lấn thì giải quyết thế nào. Luật nói rõ là sẽ đàm phán, thương lượng trên cơ sở UNCLOS 1982 để đi đến giải pháp công bằng. Rõ ràng với nguyên tắc đó, ta đã từng đàm phán thành công với một số quốc gia ven biển có liên quan, chẳng hạn việc đàm phán và ký kết với TQ về phân định ranh giới Vịnh Bắc Bộ - một hiệp ước điển hình cho quá trình áp dụng UNCLOS 1982, điển hình cho giải quyết các vùng chồng lấn.

Chúng ta duy trì hình thức đó để đàm phán giải quyết các vùng chồng lấn, bằng đàm phán hòa bình, để đi tới giải pháp công bằng mà các bên có thể chấp nhận, và nhất thiết dựa trên UNCLOS 1982. Các bên muốn giải quyết vấn đề thì rõ ràng không thể dựa vào yếu tố khác ngoài UNCLOS. Bất kỳ một ai trong đàm phán lại đưa ra tiêu chuẩn khác với Công ước sẽ dẫn tới sự phức tạp kéo dài và tranh chấp dẫn tới hậu quả nghiêm trọng. 

Chúng ta phải nhắc lại điều đó một cách dứt khoát, nếu giải quyết tranh chấp trên biển - một tranh chấp quan trọng là xác định vùng chồng lấn, là phải dựa trên UNCLOS. Ngoài ra còn có các tranh chấp khác về đánh cá, thăm dò khai thác bảo vệ môi trường tài nguyên trên các vùng biển do các hoạt động qua lại của tàu thuyền thì các bên phải ngồi với nhau, hoặc đưa ra các cơ quan tài phán quốc tế mà UNCLOS đã quy định như tòa án trọng tài quốc tế, tòa án luật biển quốc tế. 

Nếu khi xẩy ra tranh chấp mà các bên không thể tự giải quyết được thì phải nhờ đên các cơ quan tài phán quốc tế để xem xét xử lý đúng sai. Nếu có ai đó không muốn đưa tranh chấp ra cơ quan tài phán khi không thể giải quyết được thông qua đàm phán song phương hoặc đa phương thì rõ ràng họ muốn đi vào ngõ cụt và gây ra những xung đột không cần thiết. Luật Biển đã khẳng định lập trường nhất quán đó của Việt Nam. Điều đó nói lên thiện chí và quyết tâm của nhà nước Việt Nam trong việc xử lý mọi tranh chấp trên biển.

Thứ ba, trong Luật Biển đề cập chủ quyền của hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mặc dù Công ước Luật Biển 1982 không nói đến giải quyết tranh chấp chủ quyền lãnh thổ. Tuy nhiên, điều quan trọng và rất phù hợp với Công ước này là trong Luật Biển Việt Nam có nói đến các đảo, quần đảo và hiệu lực của các đảo và quần đảo trong xác định các phạm vi các vùng biển của chúng, trong đó có nội dung đã được khẳng định là với những đảo nhỏ, thấp không thích hợp với  môi trường sinh sống của con người và  không có đời sống kinh tế riêng thì không có cùng đặc quyền về kinh tế và thềm lục địa. Điều đó có nghĩa là chúng ta phản đối qui định nào trái với Công ước và đi ngược lại các quy định chung quốc tế nhằm hợp thức hóa yêu sách biên giới biển đầy tham vọng của họ trong Biển Đông.

Luật Biển Việt Nam đã khẳng định quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền bất khả xâm phạm của Việt Nam. Đồng thời chúng ta nhắc lại lập trường nhất quán của Việt Nam trong việc giải quyết tranh chấp chủ quyền lãnh thổ đối với 2 quần đảo này thông qua biện pháp thương lượng hoà bình theo nguyên tắc của luật pháp và thực tiễn quốc tế. Như mọi người đều đã biết quan điểm của Việt Nam là theo nguyên tắc chiếm hữu thực sự. 

Nhà nước Việt Nam là người đầu tiên trong lịch sử chiếm hữu quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa khi các đảo đó còn là vô chủ. Việc thực hiện chủ quyền là rõ ràng, liên tục, hòa bình, đó là nguyên tắc được quốc tế thừa nhận áp dụng rộng rãi trong giải quyết các tranh chấp lãnh thổ. Chúng ta rất sẵn sàng đàm phán. Các nhà nước Việt Nam trước đây đã nêu lên và hiện nay chúng ta cũng sẵn sàng làm. Trong Luật Biển của Việt Nam đã khẳng định rằng Việt Nam sẵn sàng cùng các bên liên quan đàm phán giải quyết mọi tranh chấp trên cơ sở UNCLOS và luật pháp quốc tế. Đó là thiện chí của Việt Nam. Trong thực tế, Việt Nam đã triển khai thành công thiện chí đó, bởi vì các bên đều tôn trong sự thật khách quan, có thiện chí và cầu thị khi tiến hành đàm phán .

Rõ ràng đây là sự kiện lớn, phải tuyên truyền giáo dục cho người dân, cho trong nước và quốc tế biết những chế định của Luật Biển Việt Nam, ý nghĩa, mục đích của sự kiện này trong tình hình quản lý biển của Viêt Nam hiện nay, làm sao cho Luật Biển của chung ta có giá trị thi hành trong thực tế. Đây là việc làm cần thiết và chính đáng, vì lợi ích của cộng đồng trong nước, khu vực và quốc tế.