Kiểm soát tốt tình trạng trẻ sau khi tiêm chủng để phụ huynh không anti vắc xin

Tỷ lệ trẻ được tiêm phòng tại TP.HCM còn ở mức thấp.

Kể từ khi con trai được 4 tháng tuổi đến bây giờ là 28 tháng, chị Lê Thị Linh (ngụ Quận 6) không cho con tiêm phòng bất cứ loại vắc xin nào. Chị Linh lý giải, do con chị hay mắc bệnh vặt, nóng sốt liên miên nên chị không dám đưa con đi tiêm phòng, sợ bệnh nặng thêm. Thêm nữa chị có nghe trên mạng internet những thông tin không hay về vắc xin nên quyết định lờ luôn vấn đề tiêm chủng. Đến khi con trai sốt li bì 3 ngày, đưa con đi khám chị mới biết bé bị sởi, lúc này, chị Linh mới nhớ lại con chị chưa được tiêm mũi vắc xin sởi nào dù đã 28 tháng tuổi.

BS Trương Hữu Khanh, Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM cho biết, thực tế hơn 95% trẻ mắc bệnh sởi nhập viện tại Bệnh viện Nhi đồng 1 thời gian qua đều chưa được tiêm vắc xin sởi hoặc mới chỉ tiêm được 1 mũi: “Có nhiều lý do để phụ huynh không tiêm phòng vắc xin sởi cho con, người thì do con hay mắc bệnh vặt, người quên lịch tiêm, có trường hợp do ông bà không cho tiêm bởi sợ cháu bị “hành”, thậm chí có những người có tâm lý “bài trừ” vắc xin khiến cho số lượng trẻ không được tiêm chủng ngày càng nhiều, bệnh dịch vì thế cũng bùng phát theo”.

BS Khanh nhận định, chỉ cần mỗi năm có khoảng 5% trẻ không được tiêm phòng sởi thì sau 5 năm, số lượng trẻ chưa có miễn dịch sởi trong cộng đồng là rất lớn. Lúc này chỉ cần một 1 nguồn lây xâm nhập thì bệnh chắc chắn sẽ bùng phát. Theo Trung tâm Y tế Dự phòng TPHCM, tỷ lệ trẻ em tiêm chủng đủ 2 mũi vắc xin sởi trong cộng đồng hiện rất thấp. Càng ở những địa phương có độ bao phủ tiêm chủng thấp thì dịch sởi bùng phát càng mạnh. Như tại quận Bình Tân, nơi có 547 ca mắc sởi, cao nhất thành phố, tỷ lệ trẻ được tiêm ngừa mũi sởi 1 đạt khoảng 95%, tuy nhiên mũi sởi 2 chỉ đạt khoảng 40%.

Không chỉ có phụ huynh thờ ơ, các trường học cũng chưa hợp tác với ngành y tế trong việc thực hiện tiêm chủng vắc xin ngừa sởi. Từ cuối tháng 12/2018, Sở Y tế TPHCM đã thực hiện chiến dịch tiêm vét vắc xin sởi cho trẻ trong độ tuổi từ 1-5 tuổi tại các trạm y tế và trường học trên địa bàn. Tuy nhiên, có đến 99 trường học không đồng ý tham gia chiến dịch. Điều này cũng góp phần tạo ra “lỗ hổng” trong tiêm chủng đối với bệnh sởi.

Có một thực tế là các cơ sở y tế phải tuân thủ theo dõi trẻ 30 phút sau khi tiêm, thấy trẻ ổn thì mới cho về, nhưng như thế nào là “ổn” thì hiện nay chưa có một hướng dẫn cụ thể nào. Vì vậy, đã xuất hiện không ít trường hợp trẻ về nhà vài tiếng sau mới có những triệu chứng sau tiêm nhưng không được phát hiện kịp thời. BS Nguyễn Trí Dũng cho biết, để tăng cường thêm độ an toàn cho cả trẻ và nhân viên y tế, cũng để tăng cường độ tin cậy của người dân với vắc xin, Trung tâm Y tế dự phòng thành phố đang tham mưu với Sở Y tế để ban hành Phiếu theo dõi sau tiêm chủng. Phiếu này sẽ phát cho cha mẹ trẻ ngay sau khi trẻ được tiêm, nhằm theo dõi các triệu chứng của trẻ khi đã về nhà để phát hiện kịp thời những biến chứng nếu có.

Cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề tiêm chủng nhưng BS Nguyễn Hữu Hưng, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM lại cho rằng vấn đề tiêm chủng không chỉ của riêng ngành y tế mà rất cần sự phối hợp của các ngành, đoàn thể có liên quan như ngành giáo dục, Liên đoàn lao động... Đặc biệt là sự hợp tác của người dân. Ngoài ra, ông Hưng cũng cho rằng cần có chế tài đối với các trường hợp phụ huynh không đồng ý cho trẻ đi tiêm chủng bởi chính những đứa trẻ không được tiêm chủng đầy đủ sẽ là nguy cơ tiềm ẩn khiến dịch sởi lây lan cho cộng đồng.

Ở góc độ chuyên môn, BS Trương Hữu Khanh nhìn nhận việc tuân thủ các quy định trong tiêm chủng, nhất là tuân thủ thời điểm tiêm chủng là rất cần thiết. Với các nước phương Tây, thời điểm tiêm ngừa sởi mũi đầu tiên khi trẻ từ 12-15 tháng, tuy nhiên do tình hình dịch tễ tại Việt Nam bệnh sởi là bệnh lưu hành thường xuyên nên thời điểm tiêm ngừa trong Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia được quy định mũi đầu tiên lúc 9 tháng và mũi thứ 2 lúc 18 tháng.

Mặc dù vậy, thực tế trong thời gian qua có khá nhiều trẻ nhỏ mắc sởi trước khi đến lịch tiêm phòng. BS Trương Hữu khanh lý giải nguyên nhân là do miễn dịch trong cộng đồng quá kém. BS Khanh phân tích: “Chính bản thân người mẹ không có miễn dịch sởi và cộng đồng xung quanh chưa có miễn dịch nên trẻ nhỏ dễ mắc bệnh sởi”. Trước nhiều luồng ý kiến nên cho trẻ tiêm phòng sởi sớm hơn, BS Khanh cho biết, không nên tiêm cho trẻ quá sớm vì càng tiêm sớm, hiệu quả miễn dịch của vắc xin càng kém do phụ thuộc vào độ tuổi và cân nặng của trẻ.

Để phòng bệnh sởi, BS Khanh khuyến cáo, phụ huynh cần cho trẻ tiêm phòng sởi đùng lịch theo quy định trong Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Ngoài ra, phụ huynh nào chưa có miễn dịch với bệnh sởi cũng cần tiêm phòng vắc xin sởi cho chính mình nhằm tránh lây lan cho trẻ. Đồng thời, trẻ chưa đến tuổi tiêm chủng cần được cách ly, hạn chế tiếp xúc với những người có biểu hiện mắc bệnh, các nguồn lây bệnh trong cộng đồng.