Trưởng đại diện WHO tại VN: Tăng thuế thuốc lá 10% sẽ giảm tiêu thụ 4%-5%

Thưa ông, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) có cảnh báo gì về tình hình hút thuốc lá hiện tại ở Việt Nam, cũng như các bệnh do thuốc lá gây ra không?

Ông Kidong Park: Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra bệnh tật đối với hầu hết các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là các bệnh nguy hiểm như ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ hút thuốc ở nam giới cao nhất thế trên giới, trung bình cứ 2 nam giới trưởng thành thì có 1 người đang hút thuốc.

Chính vì vậy mà hút thuốc hiện đang gây ra từ 24-28% số ca tử vong nam giới trên 35 tuổi, và mỗi năm có hơn 40.000 ca tử vong do thuốc lá ở Việt Nam.

Việt Nam đã có Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, trong đó có quy định cụ thể về cấm hút thuốc lá nơi công cộng, nơi làm việc trong nhà. Tuy nhiên vi phạm vẫn còn khá phổ biến. Theo ông, giải pháp nào để chấm dứt tình trạng này, kinh nghiệm của các nước đối với vấn đề này ra sao?

Ông Kidong Park: Việt Nam đã ban hành quy định khá toàn diện về cấm hút thuốc lá tại nơi công cộng và nơi làm việc trong nhà trong Luật phòng chống tác hại của thuốc lá. Tuy nhiên, việc thực thi và xử phạt đối với các vi phạm vẫn còn lỏng lẻo.

Các biện pháp cần thiết trước mắt là tăng cường các chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức, sự ủng hộ, ý thức tuân thủ, ý thức tự giác thực thi luật của cả người hút thuốc, người không hút cũng như của các lãnh đạo, quản lý các địa điểm công cộng và nơi làm việc trong nhà.

Một số biện pháp thực thi hiệu quả ở các nước cần được áp dụng. Ví dụ, tại Thổ Nhĩ Kỳ, có đường dây nóng để mọi người gọi đến thông báo về việc vi phạm quy định cấm hút thuốc lá tại nơi công cộng, và có đơn vị chuyên trách chịu trách nhiệm tiến hành kiểm tra và xử lý các vi phạm này.

Đồng thời mức phạt cần cao và thực thi nghiêm ngặt. Tại Singapore, cá nhân vi phạm sẽ bị phạt từ 200-1000 đô Singapore, trong khi các nhà quản lý sẽ bị phạt từ 200-500 đô Singapore và sẽ bị thu hồi giấy phép kinh doanh nếu tái phạm.

Nếu Chính phủ tăng thuế thuốc lá, liệu có giảm được người hút thuốc lá hay không, thưa ông?

Ông Kidong Park: Điều này đã được chứng minh rất rõ tại rất nhiều quốc gia trên thế giới. Khi thuế thuốc lá tăng sao cho giá thuốc lá tăng lên 10%, sẽ làm giảm tiêu thụ thuốc lá khoảng 4% tại những nước phát triển và 5% tại những nước đang phát triển.

Đặc biệt, việc tiêu thụ thuốc lá sẽ giảm nhiều hơn ở nhóm người trẻ và nhóm có thu nhập thấp, dưới tác động của tăng thuế và giá thuốc lá. Việc tăng giá khoảng 10% sẽ dẫn đến giảm 10% lượng tiêu thụ thuốc lá ở nhóm người trẻ và nhóm có thu nhập thấp.

Tiến sỹ Kidong Park, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam. Ảnh: WHO.

WHO có khuyến cáo gì đối với thuốc lá điện tử?

Ông Kidong Park: Khói từ thuốc lá điện tử (gọi là aerosol) chứa nhiều chất độc hại bao gồm chất nicotine, diacetyl, chất gây ung thư và các hạt kích cỡ siêu nhỏ. Những chất này có thể gây ra các bệnh nguy hiểm như bệnh tim mạch và ung thư. Đặc biệt, nicotine là chất gây nghiện và nó gây hại cho sự phát triển của thai nhi, trẻ nhỏ và vị thành niên.

Vì vậy, đối với chính phủ, WHO khuyến cáo cần có các quy định quản lý chặt chẽ đối với thuốc lá điện tử và cần cấm quảng cáo sản phẩm này.

Đối với các cá nhân, đặc biệt là thanh thiếu niên, WHO khuyến cáo là không nên sử dụng thuốc lá điện tử.

Trên môi trường mạng hiện nay có nhiều quảng cáo về các phương pháp cai nghiện thuốc lá. Tuy nhiên, theo quan sát của chúng tôi những bài thuốc này đều không cho thấy sự hiệu quả. Quan điểm của ông về điều này thế nào? 

Ông Kidong Park: Do tính chất gây nghiện của nicotine, việc cai thuốc lá không hề dễ dàng đối với hầu hết người hút thuốc. Do đó cần có nhiều biện pháp can thiệp khác nhau nhằm cải thiện tỷ lệ cai thuốc lá thành công.

Các can thiệp có hiệu quả bao gồm: tăng thuế thuốc lá, các chiến dịch truyền thông, đường dây điện thoại tư vấn cai thuốc, tư vấn ngắn, tư vấn điều trị chuyên sâu của cán bộ y tế, liệu pháp thay thế nicotine và các phương pháp khác như nhĩ châm.

WHO có thống kê so với các nước trong khu vực, số người hút thuốc lá cũng như lượng thuốc lá tiêu thụ tại Việt Nam đứng ở vị trí nào hay chưa?

Ông Kidong Park: Với tỷ lệ cứ 2 người trưởng thành thì có một người hút thuốc, Việt Nam nằm trong số 20 quốc gia có tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành cao nhất thế giới. Việt Nam cũng nằm trong số 15 quốc gia có lượng tiêu thụ thuốc lá lớn nhất thế giới.

Trong số các quốc ASEAN, xét về tỷ lệ hút thuốc trong nam giới trưởng thành thì Việt Nam đứng thứ ba sau Indonesia và Lào. Xét về tổng lượng tiêu thụ thuốc lá thì Việt Nam cũng đứng thứ ba sau Indonesia và Philippines.

WHO đã có thống kê gì về số ca mắc bệnh do hút thuốc lá gây ra ở Việt Nam, so sánh với các nước trong khu vực như thế nào, thưa ông?

Ông Kidong Park: Hiện chúng tôi không có sẵn số liệu thống kê để so sánh số ca bệnh gây ra do sử dụng thuốc lá ở các nước khác nhau.

Tuy nhiên chúng tôi có thể nói rằng mỗi ca bệnh và tử vong do thuốc lá gây ra thực sự đã là một nỗi bất hạnh rất lớn cho gia đình và cộng đồng. Do vậy, so sánh số ca tử vong và bệnh tật giữa các quốc gia là không thực sự phù hợp.

Hơn nữa, tất cả các ca bệnh và tử vong do thuốc lá gây ra đều rất đáng tiếc vì chúng đều có thể phòng tránh được nếu mọi người cai thuốc hoặc không hút thuốc ngay từ đầu.

Do vậy, như tôi đã nói ở trên, hiện tại đã có tới khoảng một phần tư số ca tử vong ở nam giới trưởng thành ở Việt Nam là do sử dụng thuốc lá gây ra. Với con số ước tính hơn 40,000 ca tử vong mỗi năm điều này có nghĩa là mỗi ngày có hơn 110 ca tử vong do thuốc lá. Ngoài ra còn có tới hàng ngìn ca mắc bệnh do thuốc lá gây ra phải điều trị trong bệnh viện mỗi ngày. Đây là tổn thất sức khỏe và nhân mạng rất lớn và con số này sẽ tiếp tục gia tăng trừ phi các biện pháp kiểm soát thuốc lá bao gồm việc tăng cao thuế thuốc lá được áp dụng trong những năm tới.

Xin cảm ơn ông!