Tăng thuế thuốc lá, bao nhiêu cho vừa?
Trong các biện pháp kiểm soát thuốc lá quy định trong Công ước khung, thì tăng thuế thuốc lá được coi là một trong các biện pháp hiệu quả nhất và ít tốn kém nhất để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, đặc biệt là thanh thiếu niên. |
Tăng thuế là biện pháp hữu hiệu nhất
Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm trên toàn thế giới. Mỗi năm thuốc lá gây ra hơn 7,1 triệu ca tử vong, tức là gần 20000 người chất vì bệnh tật do thuốc lá gây ra mỗi ngày. Bệnh tật và tử vong sớm do thuốc lá gây ra, sẽ dẫn tới tăng chi phí khám chữa bệnh, mất năng xuất lao động, giảm thu nhập cho hộ gia đình và toàn xã hội.
Để ngăn ngừa việc sử dụng thuốc lá, Hội đồng Y tế Thế giới đã nhất trí thông qua Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá. Đây là Công ước quốc tế đầu tiên về y tế công cộng, trong đó quy định đồng bộ các biện pháp giảm cung và giảm cầu đối với thuốc lá.
Trong các biện pháp kiểm soát thuốc lá quy định trong Công ước khung, thì tăng thuế thuốc lá được coi là một trong các biện pháp hiệu quả nhất và ít tốn kém nhất để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, đặc biệt là thanh thiếu niên.
Ngoài việc làm tiêu dùng qua đó bảo vệ sức khỏe, tăng thuế thuốc lá lại còn giúp tăng nguồn thu từ thuế thuốc lá cho ngân sách chính phủ. Chính vì vậy tăng thuế thuốc lá được coi là biện pháp ích lợi đôi đường, vừa có ích cho việc bảo vệ sức khỏe vừa giúp tăng thu ngân sách cho chính phủ.
Trả lời câu hỏi, Việt Nam cần tăng thuế thuốc lá ở mức như thế nào để đạt được mục tiêu của chính sách quốc gia phòng chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020, Bs Phạm Thị Hoàng Anh - Giám đốc Tổ chức Nhịp cầu Sức khỏe (HealthBridge) cho biết tăng thuế thuốc lá là một trong những giải pháp chính trong Chiến lược Quốc gia về phòng chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020 được Thủ tướng chính phủ phê duyệt nhằm đạt mục tiêu giảm tỷ lệ hút thuốc của nam giới còn xuống 39% vào năm 2020.
“Kinh nghiệm từ quốc tế chỉ ra rằng thuế là biện pháp quan trọng nhất, có hiệu quả nhất, đóng góp tới 50% - 60% vào việc giảm tỷ lệ hút thuốc ở các quốc gia đã tiến hành các biện pháp can thiệp giảm hút thuốc toàn diện trong đó có biện pháp thuế”, BS Hoàng Anh nhấn mạnh.
Với căn cứ trên, chuyên gia về kinh tế thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới ước tính để đạt được mục tiêu của chiến lược quốc gia thì thuế thuốc lá cần tăng đủ cao để có thể tác động làm giảm 3% (tuyệt đối) tỷ lệ hút thuốc tới năm 2020.
Tăng bao nhiêu là đủ?
Theo đó, để đạt được mục tiêu như trên thì thuế thuốc lá cần tăng ở mức 2000 đồng/bao cụ thể như sau:
Từ 1/1/2020, bên cạnh biểu thuế theo tỷ lệ hiện hành, bổ sung thuế tuyệt đối với thuốc lá ở mức 2.000 đồng/bao. “Với lộ trình này, ước tính thu thuế của Chính phủ sẽ tăng thêm 6300 tỷ đồng mỗi năm. Quan trọng hơn, số người hút thuốc sẽ giảm được khoảng gần 600,000 người, và sẽ tránh được khoảng 300,000 ca tử vong sớm trong tương lai”, BS Hoàng Anh phân tích.
Tuy nhiên hiện nay mức thuế và giá ở Việt Nam còn rất thấp, vì vậy BS Hoàng Anh kiến nghị Việt Nam nên cân nhắc một mức thuế cao hơn nữa. “Chúng tôi khuyến cáo mức thuể tối ưu Việt Nam nên áp dụng là tăng thuế TTĐB ở mức 5000 đồng mỗi bao.
Cụ thể đề xuất sẽ là: Từ 1/1/2020, bên cạnh biểu thuế theo tỷ lệ hiện hành, bổ sung thuế tuyệt đối với thuốc lá ở mức 5.000 đồng/bao.
Với mức thuế này, thì tỷ lệ hút thuốc sẽ giảm 6,5% tuyệt đối, sẽ giúp 1,8 triệu người bỏ thuốc và qua đó sẽ giúp tránh được 900 nghìn ca tử vong sớm trong tương lai. Đồng thời, với phương án này sẽ giúp doanh thu thuế của Chính phủ tăng thêm khoảng 10.700 tỷ đồng”, BS Hoàng Anh nhấn mạnh.
BS Hoàng Anh cũng chia sẻ thêm thông tin, không chỉ ở các nước phát triển, mà ngay cả ở các nước đang phát triển, lợi ích của việc tăng thuế cũng đã được chứng minh rất rõ rệt. Có thể đưa ra ví dụ ở nước láng giềng Thái Lan, từ 1993-2012, thuế thuốc lá tăng từ 55% lên 87% giá bán buôn (tương đương mức tăng từ 120% giá xuất xưởng lên thành 670% giá xuất xưởng).
“Sau khi việc tăng thuế được thực thi, kết quả thu ngân sách của Thái Lan đã tăng gấp 4 lần, (từ 500 triệu USD năm 1993, lên thành 2,0 tỷ USD năm 2015, tỷ lệ hút thuốc trên toàn quốc giảm từ 32% (năm 1991) xuống còn 19,9% (năm 2015), trong khi sản lượng thuốc lá không thay đổi nhiều, dao động quanh con số 2 tỷ bao mỗi năm”, BS Hoàng Anh nói.
Trước viện dẫn trên, vị chuyên gia độc lập này khẳng định lại lần nữa,tăng thuế thuốc lá được coi là một trong các biện pháp hiệu quả nhất và ít tốn kém nhất để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, đặc biệt là thanh thiếu niên.