“Tôi ủng hộ thí điểm tiếng Trung, Nga… vào cấp tiểu học”

Việc Bộ Giáo dục & Đào tạo đang chuẩn bị thí điểm dạy tiếng Trung, Nga từ lớp 3, đang thu hút sự tranh luận sôi nổi của cộng đồng, với nhiều quan điểm trái chiều.

Có quan điểm phản bác gay gắt, cho rằng việc thí điểm này, sẽ để lại nhiều hậu quả cho xã hội. Vì nhiều người băn khoăn vào lứa tuổi quá nhỏ của trẻ. Đồng thời, nếu áp dụng đại trà sẽ có nhiều hệ lụy có thể nhìn thấy trước vì quá khứ đã từng xảy ra.

Tuy nhiên, có quan điểm lại cho rằng, việc thí điểm sẽ mang lại nhiều cơ hội lựa chọn và cũng chỉ là thí điểm nên chưa cần phải lên án mạnh. Đứng trên quan điểm ủng hộ, TS Nguyễn Đại Cồ Việt có cuộc trả lời phỏng vấn của PV Infonet. Để rộng đường dư luận Infonet xin được đăng tải cuộc phỏng vấn này.

TS Nguyễn Đại Cồ Việt, Giảng viên Khoa Trung (Đại học Quốc gia Hà Nội)

Thưa tiến sĩ Nguyễn Đại Cồ Việt, trước những tranh luận gay gắt của dư luận quanh việc thí điểm cho học sinh lớp 3 học tiếng Trung và tiếng Nga…, anh có quan điểm như thế nào?

Về quan điểm thì tôi tán thành. Tôi nói "tôi tán thành", thì hẳn sẽ có người phẩy tay, ông ấy dạy tiếng Trung mà. Tôi phải nói rõ tại sao tôi tán thành: Tôi tôn trọng quyền được lựa chọn.

Học sinh có quyền lựa chọn ngoại ngữ họ muốn. Họ có bắt buộc phải học tiếng Trung hay tiếng Nga đâu! Họ còn có thể chọn tiếng Anh, tiếng Pháp cơ mà. Cho nên, theo tôi tăng thêm nhiều lựa chọn, chỉ có lợi chứ không có hại. 

Tôi ví dụ, các tỉnh phía Bắc giáp với Trung Quốc, người dân họ có nhu cầu học tiếng Trung, để giao tiếp buôn bán với Trung Quốc, tại sao lại chỉ cho con em họ học tiếng Anh?

Thứ hai, đây mới chỉ là dạng thí điểm, diện áp dụng thí điểm cũng không nhiều lắm. Nếu đột nhiên biến thành đại trà chẳng hạn, thì tôi e không có đủ giáo viên để dạy từ lớp 3 trở lên đâu. Hiện nay mới chỉ là thí điểm, thì cứ để thí điểm đi.

Ý kiến chốt lại của tôi là nên thí điểm và nên cho học sinh có nhiều sự lựa chọn hơn.

Thưa anh, trước đây có tình trạng là cả trường chỉ có một giáo viên dạy tiếng Nga hoặc tiếng Trung, nên toàn bộ học sinh đều phải học một thứ tiếng. Anh có nghĩ rằng, nếu áp dụng sẽ trở lại tình trạng này không?

Bây giờ rất khó có tình trạng như thế. Mà nếu có thì là trường hợp cá biệt. Vấn đề là, tại sao trường đó chỉ có duy nhất một giáo viên ngoại ngữ?

Chúng ta đang nói một câu chuyện vĩ mô, nằm ở quy mô toàn quốc (khi thực hiện đại trà do Bộ Giáo dục & Đào tạo đề xuất). Chúng ta đang bàn đến vấn đề thí điểm dạy tiếng Nga, Trung ở cấp học thấp chứ không phải nói về một ngôi trường cá biệt nào đó.

Có người cho rằng việc học ngôn ngữ đơn lập (giống tiếng Việt) như tiếng Trung sớm thì nó sẽ ảnh hưởng đến việc sau này học tiếng Anh, quan điểm của anh thế nào?

Việc ảnh hưởng hay không là do mỗi người, xem người đó có năng khiếu ngoại ngữ hay không, năng khiếu đến đâu. Có người một ngoại ngữ học không xong, có người lại nói thạo dăm ba ngoại ngữ. Đó là chuyện năng lực cá nhân. 

Vả lại, như anh nói, tiếng Trung với tiếng Việt là cùng loại hình đơn lập, nếu học tiếng Trung mà ảnh hưởng đến việc học tiếng Anh, thì cũng có thể nói, tư duy tiếng Việt ảnh hưởng đến việc học tiếng Anh. 

Dẫu gì, theo tôi, chuyện năng lực cá nhân người học không liên quan đến vấn đề vĩ mô là một chủ trương trong giáo dục.

Anh nghĩ sao về quan điểm cho rằng, tiếng Trung Quốc phổ thông, ngay cả con em người Trung Quốc cũng gặp những khó khăn. Vì mỗi vùng miền ở Trung Quốc lại có những phát âm rất khác nhau, không đồng nhất. Do vậy, tại sao không học tiếng Anh có mức độ phổ thông cao hơn là học tiếng Trung?

Tôi thấy không ai định rút tiếng Anh ra khỏi giáo dục, nên nói "tại sao không học tiếng Anh..." là không hợp lý. Tại sao không thêm một vài lựa chọn nữa ngoài tiếng Anh?- thì hợp lý hơn. Tiếng Trung là một lựa chọn không tồi. 

Tiếng Trung có số lượng người dùng nhiều nhất trên thế giới, có thể tra thông tin này khá dễ dàng trên internet. Tiếng Trung Quốc phổ thông, được dùng ở Trung Quốc, Đài Loan (TQ), Singapore, và ở khu Hoa kiều trên khắp thế giới. Tiếng Trung là một trong năm ngôn ngữ làm việc của Liên Hợp Quốc.

Ý anh nói là tiếng phổ thông, chứ không tính tiếng Quảng Đông?

Tiếng Quảng Đông là một phương ngữ của Trung Quốc. Có thể nói là một phương ngữ rất mạnh. Nhưng xét về mặt phổ cập, đa phần người dân Trung Quốc đều có thể nghe đài, xem ti vi, bằng tiếng phổ thông. 

Ở khu vực Honkong, Macau cũng đã triển khai phổ cập tiếng Trung Quốc phổ thông rồi.  Còn chuyện cho rằng, ngay người Trung Quốc học tiếng phổ thông cũng khó khăn, tôi không biết họ dựa vào đâu để kết luận như vậy. Có thể chỉ là cảm nhận cá nhân.

Tuy nhiên, vẫn có những băn khoăn, nếu như sau khi thí điểm xong mà áp dụng cho trường nào học tiếng nào thì học. Nếu bị hạn chế về biên chế giáo viên mà có trường nào đó chỉ có thể có giáo viên dạy tiếng Trung, thì việc lựa chọn đã không còn nữa. Anh có nghĩ vậy không?

Tôi cho rằng, không thể xảy ra tình trạng như bạn nói, vì tiếng Anh đã phổ cập từ trước rồi, trong khi tiếng Trung, tiếng Nga còn chưa bước vào giai đoạn thí điểm. Giả sử thí điểm thành công, và nhân rộng, thì phải nhiều năm, rất nhiều năm nữa mới có khả năng đại trà được. 

Hiện nay, có bao nhiêu trường đào tạo ngành sư phạm tiếng Trung Quốc? Không nhiều. Đào tạo được bao nhiêu sinh viên đủ tiêu chuẩn để đưa về đến từng địa phương, đến tận cấp tiểu học? Tôi ước tính là không thể đủ, cũng không thể so với tiếng Anh được.

Đến khi nào tiếng Trung có đủ lực lượng để dạy đại trà, thì tiếng Anh còn làm tốt hơn thế nhiều.

Tiếng Trung và tiếng Nga đã từng có giai đoạn phát triển cao trào, nhưng sau đó lại có giai đoạn “thất sủng”. Vậy liệu sau thí điểm và đưa vào đại trà tiếng Trung, Nga… rồi sẽ có thể sẽ rơi vào giai đoạn “thất sủng” như nó đã từng diễn ra không?

Tại sao lại phải sợ? Trong lịch sử đã diễn ra, không có nghĩa là tương lai nó sẽ diễn ra. Chúng ta đã đi qua giai đoạn phong kiến, vậy trong tương lai chúng ta có thể trở lại thời kỳ đó không? Tại sao lại vì một yếu tố không rõ ràng trong tương lai, mà ảnh hưởng đến một quyết sách ở hiện tại?

Tôi xin nhấn mạnh lại lần nữa ý kiến mà tôi đã nêu từ đầu, nên tôn trọng quyền được lựa chọn, nên có nhiều hơn một lựa chọn là tiếng Anh.

Xin cảm ơn anh!