Một thế hệ học sinh thụ động chỉ biết ăn và học?

Ảnh minh họa

“Con chỉ cần học thôi”

Vợ chồng anh Phạm Vũ Hùng (quận Bình Thạnh, TPHCM) tự hào khi khoe kết quả học tập của cô con gái khi suốt 9 năm cháu luôn là học sinh giỏi toàn diện. 

Anh cho biết: “Vợ chồng tôi chỉ có một đứa con, nhiệm vụ của cháu chỉ là học cho giỏi, còn lại không phải lo gì hết. Tất cả mọi việc, từ nấu cơm, rửa bát, giặt giũ, dọn nhà đã có mẹ cháu lo. Mấy ngày ôn thi vất vả, mẹ cháu còn lo lắng cho cháu uống thuốc bổ, lau mặt, lau tay cho cháu, chỉ cốt sao cháu có kết quả thi tốt nhất”. 

Thế nên, đến bây giờ, cô con gái 15 tuổi của anh chị không biết từ cách gấp quần áo, chăn màn hay những việc cơ bản nhất như rửa chén bát, thậm chí lúng túng cả trong việc vệ sinh cá nhân thế nào cho đúng.

Trong kỳ thi THPT quốc gia vừa qua, Nguyễn Hoàng Duy, một thí sinh đến từ Bình Dương đã được mẹ đi theo trong suốt cả tuần, chăm bẵm từ bữa ăn đến từng đồ dùng học tập khi mang đi thi.  Duy cho biết: “Bố mẹ luôn nói em chẳng làm được việc gì hết, mỗi việc ăn cũng không xong nhưng họ lại muốn em phải đỗ đại học, trở thành một bác sĩ giỏi, kiếm được thật nhiều tiền”.

Một giáo viên nhiều năm luyện thi cho học sinh giỏi tâm sự: “Học trò của tôi chủ yếu đến từ các trường chuyên. Các em rất giỏi, điểm rất cao, nhưng thật buồn khi thấy các em chỉ cắm đầu vào học và thiếu rất nhiều thứ: Thiếu sự năng động, hoạt động xã hội, trải nghiệm cuộc sống; thiếu khả năng thích nghi và vượt khó. Tôi muốn các em bớt học đi một chút, biết chơi một môn thể thao, biết cách làm việc nhóm, biết giao tiếp và khám phá”.

Mới đây, thầy Trần Đình Trợ, giáo viên dạy Toán trường THPT Hương Sơn (Hà Tĩnh) đã thử làm một điều tra "xã hội học" nhỏ về 45 học sinh một lớp chọn 12 của trường và kết quả đã khiến không ít người giật mình: Chỉ có 4 em biết bơi trong khi hầu hết các em phải đi học qua khu vực sông suối; 5 em thường xuyên nấu cơm; 17 em thỉnh thoảng rửa bát; 4 em nhớ được ngày sinh của cha mẹ; 5 em đọc sách truyện nhưng phải đọc lén vì bị bố mẹ cấm; không em nào biết sửa xe đạp dù cả 45 em đều đi xe đạp đến trường…

Gần đây nhất, vụ giám thị ký nhầm khiến 29 thí sinh phải thi lại trong kỳ thi THPT quốc gia, không một em nào lên tiếng ngay lúc đó, phản đối cách làm của giám thị mà chỉ biết im lặng rồi về khóc với phụ huynh. Sự việc chỉ được biết đến khi có hai phụ huynh sau buổi thi đã đến thông tin về chuyện giám thị ký nhầm.

Điều này đã khiến không ít người giật mình trước một thế hệ học sinh không dám nói lên tiếng nói, dù chỉ để bảo vệ quyền lợi của bản thân mình.

Hậu quả của nền giáo dục thi cử

Kết thúc năm học 2014 – 2015, tỉ lệ học sinh khá giỏi ở mức cao ngất ngưởng. Trang thông tin điện tử của các trường cũng đồng loạt cập nhật kết quả học tập của học sinh, nhiều lớp tỷ lệ các em đạt danh hiệu học sinh giỏi lên đến 80- 90%, nhất là ở cấp tiểu học, trung học cơ sở khiến không ít người lo ngại: Kết quả này sẽ đem lại những gì cho các em học sinh, ngoài những kiến thức được học thuộc lòng theo sách vở?

Trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí, ông Lê Hồng Vũ, Trưởng phòng GDĐT quận Tây Hồ (Hà Nội) nhận định, hoàn toàn có thể xảy ra chuyện chấm “nhẹ tay” để học sinh của mình đạt danh hiệu học sinh giỏi bởi điểm số sẽ ảnh hưởng tới việc dự tuyển lớp 10 THPT sau này. Điều này là khó tránh khỏi nếu còn cơ chế thi cử, xét tuyển như hiện nay cho dù cơ quan quản lý có kiểm tra chặt chẽ đến đâu. 

Tâm lý "làm đẹp" học bạ bằng điểm số để tạo lợi thế cạnh tranh trong việc xét tuyển đại học cũng là một trong những nguyên nhân gây nên những đánh giá thiếu trung thực về năng lực, trình độ học sinh.

Chính những phương pháp đánh giá kết quả học tập, xét tuyển đó đã tạo cơ hội cho nhiều trường lớp, bản thân phụ huynh và các em đánh giá không chính xác trình độ, năng lực. Nhiều em năng lực hạn chế, song vẫn bị sức ép của cha mẹ phải tham gia các lớp học thêm, phấn đấu để đạt danh hiệu học sinh giỏi, để đỗ vào trường này, lớp nọ…

Thậm chí, có những phụ huynh chọn cách "chăm sóc" thầy giáo, cô giáo để xin nâng điểm với mong muốn con mình sẽ có điểm số đẹp hơn, thuận lợi trong quá trình học tập, rèn luyện tiếp theo...

Việc này đã khiến xã hội “sản sinh” ra một thế hệ học sinh không thể trưởng thành vì sự chăm bẵm, bao bọc của mẹ cha; vì thành tích và điểm số.