Đề tài “Nịnh trong tiếng Việt": Người hiểu biết sẽ không ném lời bình phẩm

Trao đổi với PV báo Điện tử Infonet, GS. TS. Nguyễn Văn Hiệp- Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học Việt Nam – Chủ tịch Hội đồng chấm luận án về hành vi Nịnh của nghiên cứu sinh Nguyễn Thị Thanh Huệ lên tiếng: Đây là “luận án khá tốt”!

GS.TS Nguyễn Văn Hiệp- Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học Việt Nam và nghiên cứu sinh Nguyễn Thị Thanh Huệ

Thưa GS. TS Nguyễn Văn Hiệp, được biết GS là Chủ tịch Hội đồng chấm luận án cho đề tài “Hành vi nịnh trong Tiếng Việt” của nghiên cứu sinh Nguyễn Thị Thanh Huệ. Ông có cảm nhận thế nào về những lời bình phẩm dành cho luận án này trên cộng đồng mạng trong mấy ngày qua?

GS. TS Nguyễn Văn Hiệp: “Dù sao thì cộng đồng mạng cũng đã tồn tại một cách khách quan, và những vấn đề khen chê, "ném đá" trong chừng mực không phạm pháp thì cũng chẳng ngăn cấm được. Có điều, người có hiểu biết sẽ cân nhắc khi ném ra những lời bình phẩm, nhất là đối với những lĩnh vực mà người ấy không biết”.

Với góc độ của một người dành cả cuộc đời mình để nghiên cứu về ngôn ngữ học, ông đánh giá luận án Tiến sĩ đề tài “Hành vi nịnh trong Tiếng Việt” đem lại giá trị như thế nào trong đời sống hiện nay?

GS. TS Nguyễn Văn Hiệp: "Để hiểu giá trị của luận án nghiên cứu về hành vi NỊNH trong tiếng Việt, cần hiểu lí thuyết hành động ngôn từ (speech act) do J.L. Austin (một nhà triết học ngôn ngữ) khởi xướng vào những năm 50. Sau khi ông mất, học trò đã in bài giảng của ông thành sách, cuốn "How to do things with words" (dịch là: Nói là hành động) tập hợp một số bài giảng của ông tại Đại học Harvard (Mỹ).

Với lí thuyết này, Austin đã thấy được bản chất xã hội và khía cạnh liên nhân (interpersonal) của các phát ngôn: khi ta nói là ta đã thực hiện một hành động bằng lời, và phát ngôn sẽ có những dấu hiệu tường minh và nguyên cấp để biểu thị lực ngôn trung của phát ngôn, hay ý nghĩa đích thực của phát ngôn.

Ví dụ, khi phát ngôn ra một câu nói thích hợp, ta có thể thực hiện những hành động như: hỏi, khen, xin lỗi, chào, trần thuật, bác bỏ, ra lệnh, thề, trì hoãn v.v... Có  thể có đến hàng trăm hành động như thế, được chia thành nhiều nhóm khác nhau.

Nịnh là một loại hành động và nghiên cứu hành động Nịnh cũng có giá trị ngôn ngữ học như nghiên cứu những hành động khác như mời, chào, ra lệnh, hỏi, yêu cầu, thề v.v.

Không phải người Việt mà nhân loại nói chung ai cũng thích nịnh ở mức độ nào đó. Tuy nhiên, người có giáo dục sẽ có nhận thức đúng về loại hành động này. Nịnh nói chung là hành động tiêu cực (vì nói quá sự thật để cầu lợi), nhưng cũng có những trường hợp nịnh tích cực (chẳng hạn nịnh vợ).

Vì lí thuyết hành động ngôn từ là một trong những nội dung quan trọng của Ngữ dụng học (Pragmatics) nên việc nghiên cứu hành động ngôn từ NỊNH chỉ nên đánh giá từ góc độ học thuật, không nên gán ghép với sự suy đồi của đạo đức xã hội hiện nay".

Xin cảm ơn Giáo sư!

Bài viết này Infonet giữ bản quyền