Người nổi tiếng nhận con nuôi, luật đã quy định, sao vẫn tranh cãi 'gắt'?

Câu chuyện của ca sĩ Phi Nhung và con nuôi Hồ Văn Cường khiến dư luận dậy sóng.

Con nuôi trong showbiz Việt, mới nghe qua thì ai cũng nghĩ đó là việc chẳng liên quan gì đến mình, nhưng rồi gần đây, nó bất ngờ trở thành một câu chuyện làm dậy sóng truyền thông và mạng xã hội.

Với ý nghĩa "đỡ đầu những mầm non tài năng", việc nhận nuôi con nuôi trong giới nghệ sĩ liệu đã được xác lập trên pháp luật hiện hành?

Rất nhiều người tò mò, đằng sau những sân chơi nghệ thuật dành cho trẻ em hiện nay đang tồn tại bao nhiêu mối quan hệ tạm gọi là “gia đình không cùng huyết thống” được hình thành sau mỗi cuộc thi?

Tình cảm giữa các cá nhân và câu chuyện pháp lý

Tôi thực sự không muốn đào sâu vào những đề tài bàn tán liên quan đến showbiz Việt, nhưng câu chuyện về “cậu bé ca sĩ” quán quân cuộc thi Kids Idol vô tình bị vướng vào những ồn ào tranh cãi của người lớn lại chính là lý do để tôi tiếp tục quan tâm đến trách nhiệm quản lý mà tôi từng nêu ra.

Ở khía cạnh tình cảm con người, tôi luôn thấy xúc động với những gì em đã trải qua, đã làm được từ khi còn là một đứa trẻ có hoàn cảnh khó khăn, bắt đầu thực hiện ước mơ với năng khiếu ca hát của mình. Nhìn vào sự nỗ lực vươn lên của chính em ấy, cùng với sự giúp đỡ của những người thân bên cạnh, thật sự rất đáng để khán giả yêu thương và trân trọng.

Tôi chắc chắn rằng không ai trong chúng ta có thể hiểu hết được những gì đang diễn ra trong suy nghĩ, hoàn cảnh và cả mối quan hệ gia đình của chính cậu bé ấy.

Những gì chúng ta thấy trên truyền thông và báo chí, chưa hẳn chính là điều em mong muốn, nhưng đó lại là sự lựa chọn của cá nhân em lúc này. Tôi chỉ mong khán giả hãy tôn trọng sự lựa chọn đó, dành cho em một khoảng lặng.

Có thể em chưa tìm ra ngay cách giải quyết vấn đề của chính mình, nhưng bất kỳ ai cũng đều cần thời gian để soi chiếu, lắng nghe và thấu hiểu bản thân trong những thời khắc khó khăn.

Dư luận lại càng muốn tìm cớ để quy kết động cơ bất minh của người khác, vì không thể nhân danh pháp luật nên nhiều người đã tranh nhau giành quyền đào bới sự thật, cho dù sự thật ấy thuộc về thông tin bí mật cá nhân đã được pháp luật Việt Nam bảo vệ.

Một khi chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng và thuyết phục, người ta lại có xu hướng kết tội bằng sự cảm tính và suy diễn cá nhân, bất chấp đó là ai, người đã trưởng thành nhiều trải nghiệm, hay một cậu bé vừa qua tuổi vị thành niên với những đặc tính tâm lý cảm xúc thất thường và nhiều nhạy cảm.

Từ những xung đột quan điểm về quan hệ gia đình cha mẹ nuôi và con nuôi trong hoạt động nghệ thuât, từ trường hợp của “cậu bé ca sĩ”, tôi nhận thấy rằng đó không còn là câu chuyện của riêng ai nữa. Sự việc này cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc, đặt ra cho cơ quan quản lý nhà nước những tình huống pháp lý liên quan đến quy định pháp luật trong việc nhận nuôi con nuôi hiện nay.

Phần lớn mọi người hiểu rằng, xét về mặt xã hội, việc nhận nuôi con nuôi là vì lòng từ tâm, muốn được cưu mang và giúp đỡ bằng sự tự nguyện, không bắt buộc, nên được thực hiện khá rộng rãi trong đời sống.

Vì thế, khi có việc không hay xảy ra, người ta thường soi chiếu bằng tấm lòng nhân ái, dễ dàng bỏ qua, bởi suy cho cùng, đó là một nghĩa cử cao đẹp.

Nhưng hiện nay, pháp luật đã có những quy định rõ ràng hơn về nhận nuôi và con nuôi cũng như hệ quả của việc nuôi con nuôi trong các đạo luật liên quan.

Quyền và nghĩa vụ các bên liên quan: Đã có quy định nhưng chưa đầy đủ

Nếu nhìn từ góc độ pháp lý thì nuôi con nuôi là hành vi pháp lý, bởi nó xuất phát trực tiếp từ ý chí các bên liên quan, buộc phải đảm bảo các điều kiện xác lập thì mới có hiệu lực pháp luật.

Để đảm bảo lợi ích cho trẻ em được nhận làm con nuôi, khi chưa đủ năng lực hành vi dân sự thì buộc phải có sự đồng ý của người đại diện hợp pháp. Mục đích của sự đồng ý này phải xuất phát từ lợi ích của người được nhận làm con nuôi.

Bên trong quan hệ nuôi con nuôi buộc phải tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật, bởi lẽ quan hệ này không chỉ làm phát sinh các vấn đề liên quan đến nhân thân mà còn bao gồm các quan hệ tài sản.

Lúc này, hệ quả pháp lý là "Quyền và trách nhiệm làm cha mẹ" được chuyển giao một cách hợp pháp từ cha mẹ đẻ sang cha mẹ nuôi, bao gồm các quyền và nghĩa vụ về nhân thân và về tài sản.

Giả sử, khi một bên không tuân thủ các quy định về nuôi con nuôi, vi phạm vào các hành vi nghiêm cấm thì việc nuôi con nuôi sẽ vô hiệu hoặc chấm dứt theo quy định pháp luật.

Điều đáng nói là pháp luật nuôi con nuôi hiện hành cũng đã bộc lộ những điểm yếu khi chưa có những quy định điều chỉnh đối với vấn đề nuôi con nuôi vô hiệu và hệ quả của nó.

Cần phải có chế tài phân biệt giữa hủy việc nuôi con nuôi và chấm dứt việc nuôi con nuôi để tránh dẫn đến những cách hiểu khác nhau khi có những tranh chấp phát sinh.

Bên cạnh đó, việc nhận nuôi con nuôi trong môi trường hoạt động lúc này cần được các cơ quan chức năng rà soát và giám sát chặt chẽ. Không một mối quan hệ cha mẹ nuôi với con nuôi nào được pháp luật công nhận nếu chỉ công bố trên phương diện truyền thông.

Đến đây, liên hệ lại câu chuyện của những tài năng nhí trở thành con nuôi của một ai đó khi vừa bước ra từ sân chơi gameshow, một vấn đề nảy sinh gây tranh cãi suốt thời gian qua là việc những cô bé, cậu bé ca sĩ sau khi được nhận làm còn nuôi đã biết làm ra tiền bằng chính sức lao động, bằng tài năng của chính mình.

Không ai có thể đoán chính xác số tiền do các em làm ra là bao nhiêu trong suốt những năm tháng gắn với danh hiệu, tên tuổi của một tài năng nhí được công chúng đón nhận và hâm mộ; và ai sẽ là người giám sát và quản lý hợp pháp khi các em ấy chưa đủ 18 tuổi.

Đó là chưa nói đến những quy định điều chỉnh của pháp luật trong vấn đề nhận diện, sử dụng lao động chưa thành niên, lao động trẻ em trong hoạt động nghệ thuật rất cần được làm sáng tỏ trong một số trường hợp cụ thể.

Nuôi con nuôi là một trong những nền tảng quan trọng của phát triển xã hội, nhưng môi trường hoạt động nghệ thuật luôn có nhiều phức tạp và cạm bẫy, tiềm ẩn những nguy cơ bất an toàn đối với trẻ em.

Vì thế, rất cần sự giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước, bảo vệ pháp luật với trẻ em, để các em vừa được đáp ứng quyền của trẻ, vừa được hỗ trợ và bảo vệ vững chắc.

Tôi vẫn luôn tin vào tình người nên rất mong và hy vọng rằng dù ở môi trường nào, các em sẽ luôn được chăm sóc, giáo dục và bảo vệ bằng tấm lòng bao dung, tận tâm từ chính cha mẹ đẻ hoặc cha mẹ nuôi của mình. Các em được học tập, rèn luyện và tham vào những hoạt động lành mạnh, phát triển tài năng mỗi ngày, được yêu thương và được trao quyền lựa chọn cho cuộc sống và tương lai của chính các em.

Phạm Thị Minh Hiền

ĐBQH khoá XIV, PGĐ Sở LĐTB & XH tỉnh Phú Yên