Đối đầu trên không giữa Mỹ - Trung: Nguy cơ vẫn tiềm ẩn

Sự ra đời của "Bộ quy tắc tránh đối đầu trên không" vẫn không thể đảm bảo máy bay Trung - Mỹ không "chạm trán" khi mà hai bên chưa thống nhất được cách hành xử ở một số khu vực như trên Biển Đông và biển Hoa Đông.

Theo tạp chí National Interest, đưa tin về cuộc họp thượng đỉnh lần thứ ba giữa nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Barack Obama, giới truyền thông mới chỉ chú trọng tới vấn đề tội phạm mạng và giảm thiểu khí nhà kính. 

Nhưng đối với các chuyên gia nghiên cứu quan hệ Mỹ - Trung, nội dung quan trọng nhất trong cuộc họp thượng đỉnh lần thứ ba chính là thỏa thuận được quân đội hai nước ký kết hôm 25/9 mang tên "Bộ quy tắc tránh đối đầu trên không". 

"Bộ quy tắc tránh đối đầu trên không" là một phần trong Bản ghi nhớ (MOU) liên quan tới cách hành xử tránh đối đầu quân sự trên biển và trên không, từng được hai nhà lãnh đạo Tập Cận Bình và Obama ký kết hồi tháng 11/2014. Sự ra đời của "Bộ quy tắc tránh đối đầu trên không" được xem là lời cam kết của Mỹ - Trung trong việc giảm thiểu nguy cơ xảy ra xung đột quân sự, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới mối quan hệ song phương. 

Đối đầu trên không giữa Mỹ - Trung: Nguy cơ vẫn tiềm ẩn - ảnh 1

Không quân Trung Quốc bên cạnh chiến đấu cơ J-10.

Trong những năm gần đây, máy bay Mỹ và Trung Quốc không ít lần xảy ra chạm trán. điển hình, hồi tháng 4/2001, một vụ va chạm “nguy hiểm” giữa máy bay chiến đấu của Trung Quốc với máy bay do thám EP-3 của Mỹ đã xảy ra trên Biển Đông. Kết quả là một phi công Trung Quốc tử nạn còn máy bay Mỹ bị chìm. Gần nhất, hôm 15/9, máy bay chiến đấu JH-7 của quân đội Trung Quốc đã “cắt mặt nguy hiểm” máy bay do thám RC-135 của Mỹ ở Hoàng Hải.

Ít nhất 5 vụ "đối mặt" nguy hiểm giữa lực lượng máy bay Mỹ - Trung đã xảy ra vào năm 2014. Vào tháng 8/2014, máy bay do thám P-8A của Hải quân Mỹ đã bị chiến đấu cơ của quân đội Trung Quốc chặn ở khoảng cách 9 m và hăm dọa tại Biển Đông. Phát ngôn viên Lầu Năm Góc đã mô tả hành động của Trung Quốc là "rất, rất, rất nguy hiểm". Khi mà chiến đấu cơ Trung Quốc lộn nhiều vòng quanh chiếc P-8A của Hải quân Mỹ và khoe giàn vũ khí mang theo.  

Theo National Interest, các quy định trong "Bộ quy tắc tránh đối đầu trên không" có nhiều điểm tương đồng với Công ước Hàng không dân dụng quốc tế và Bộ quy tắc ứng xử cho những cuộc chạm trán ngoài ý muốn trên biển (CUES). 

Tuy nhiên, "Bộ quy tắc tránh đối đầu trên không" của Mỹ - Trung còn đề ra những quy định ràng buộc giữa máy bay quân sự các nước. Theo đó, hai bên yêu cầu các nhà điều hành cần chủ động liên lạc để đảm bảo an toàn chuyến bay bao gồm thông báo số hiệu máy bay và mục đích chuyến bay. Thứ hai, phi công sẽ liên lạc thông tin bằng tiếng Anh tránh ngôn ngữ địa phương và ngôn ngữ cử chỉ cũng như sử dụng các tần số radio quốc tế để cảnh báo mối nguy hiểm hàng không. 

Ngoài ra, bộ quy tắc còn phân định rõ những hành động cụ thể bị cấm để không làm ảnh hưởng tới hoạt động diễn tập an toàn của máy bay quân sự các nước; cấm áp sát ở khoảng cách nguy hiểm; cấm sử dụng laser làm ảnh hưởng tới phi công và thiết bị; cũng như cấm can thiệp vào hoạt động cất cánh và hạ cánh khẩn cấp của máy bay quân sự xuống tàu quân sự nước khác. 

Đặc biệt, bộ quy tắc xác định rõ trách nhiệm của máy bay các nước trong trường hợp xảy ra đánh chặn. Theo đó, bên đánh chặn phải duy trì khoảng cách an toàn trong khi bên bị đánh chặn cần tránh hành động liều lĩnh làm tình hình thêm căng thẳng. Song bộ quy tắc không nêu khoảng cách an toàn cho mỗi trường hợp. Trên thực tế, phi công Trung Quốc bị đánh giá là thiếu kinh nghiệm. Do đó, chỉ cần một phần giây sơ suất, họ đã có thể đưa ra quyết định sai lầm. 

Đối đầu trên không giữa Mỹ - Trung: Nguy cơ vẫn tiềm ẩn - ảnh 2

Mỹ - Trung vẫn chưa thể thống nhất một số điều khoản trong"Bộ quy tắc tránh đối đầu trên không".

Bộ quy tắc này cũng vẫn chưa đưa ra những điều khoản liên quan tới quyền hạ cánh khẩn cấp dù sau 14 năm xảy ra vụ việc không quân Mỹ buộc phải hạ cánh chiếc EP-3 xuống đảo Hải Nam sau khi va chạm với chiến đấu cơ J-8 của Trung Quốc. 

Ở một số phạm vi, bộ quy tắc còn quy định "nếu nhiệm vụ cho phép" nghĩa là tùy vào hoàn cảnh, một bên liên quan có thể không chấp nhận thực hiện những điều khoản đã được phê chuẩn. Điển hình, một chiếc máy bay ném bom của Mỹ bay qua vùng phòng không trên biển Hoa Đông mà Bắc Kinh đơn phương thiết lập hồi tháng 11/2013, sẽ không cần phải liên lạc với máy bay đánh chặn của Không quân Trung Quốc. Nhưng chắc chắn, hành động này sẽ không được Trung Quốc "dễ dàng chấp nhận". 

Không thể phủ nhận rằng quyết định ký kết MOU sẽ giúp khôi phục hoạt động tham vấn Mỹ - Trung vốn nằm trong khuôn khổ Hiệp định Tư vấn Hàng hải Quân sự (MMCA) ra đời năm 1998. MMCA đã bị "bỏ rơi" cho tới khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền lãnh đạo Trung Quốc hồi năm 2010. Và trong tương lai, những vụ va chạm giữa tàu thuyền và máy bay Mỹ - Trung sẽ còn được đưa ra thảo luận tại MMCA. 

Song MOU vẫn chưa phải là "liều thuốc chữa bách bệnh" cho những vấn đề tranh cãi của quân đội Mỹ - Trung. Điển hình, quân đội Trung Quốc sẽ tiếp tục chỉ trích hoạt động tình báo của máy bay Mỹ gần lãnh thổ của nước này cũng như việc Washington bán vũ khí cho Đài Loan. Về phần mình, quân đội Mỹ tiếp tục theo dõi sát sao khả năng Trung Quốc xây dựng hàng loạt hòn đảo nhân tạo mới trên Biển Đông để mở rộng quyền kiểm soát cả trên không và trên biển trong phạm vi tấm bản đồ "đường chín đoạn" phi lý của Bắc Kinh. 

Còn theo National Interest, nếu hai bên thi hành các quy định trong MOU một cách nghiêm túc, nguy cơ đối đầu tầm gần giữa lực lượng quân sự Mỹ - Trung sẽ được giảm thiểu đáng kể. 

Nội dung được thực hiện qua tham khảo Tạp chí National Interest. National Interest được thành lập vào năm 1985. Tạp chí thường tập trung vào vấn đề chính sách đối ngoại và những lợi ích quốc gia của Mỹ.
MINH THU (lược dịch)

Khoảnh khắc lính dù Nga bắn hạ UAV 'khủng' của Ukraine

Một lính dù Nga đã tìm được cách dùng súng ngắn bắn hạ thành công một máy bay không người lái (UAV) mang chất nổ của Ukraine.

Video Nga công phá 2 hệ thống tên lửa Mỹ ở tây nam Ukraine

Bộ Quốc phòng Nga vừa công bố đoạn video quay cảnh quân đội nước này tấn công, phá hủy 2 hệ thống tên lửa đất đối không Patriot do Mỹ chế tạo ở vùng Odessa, tây nam Ukraine.

Dàn tên lửa hiện đại của Nga trở thành ‘khắc tinh’ của F-16 ở Ukraine

Dàn tiêm kích F-16 mà các nước NATO hứa chuyển cho Ukraine sẽ bị các tên lửa hiện đại của Nga săn lùng, và tiêu diệt giống như cuộc tấn công đã phá hủy 5 chiếc Su-27 gần đây.

Nga hé lộ phiên bản xuất khẩu của hệ thống phòng không tầm ngắn Komar

Hệ thống tên lửa phòng không tầm ngắn Komar của Nga cung cấp khả năng phòng thủ tầm ngắn cho tàu chiến nhỏ và tàu hỗ trợ có lượng giãn nước lên tới 50 tấn.

Nga lần đầu ra mắt xuồng không người lái tại triển lãm quốc phòng

Nga vừa ra mắt xuồng không người lái “Vizir”, “Orkan”, “BEK-1000” tại Triển lãm Quốc phòng Hàng hải quốc tế FLEET-2024.

Video UAV Nga phóng lưới 'tóm gọn' UAV của Ukraine

Quân đội Nga đã triển khai loại máy bay không người lái (UAV) mang tên Setkomet có khả năng phóng lưới để "bắt" các UAV của Ukraine.

FPV Nga truy đuổi, hạ gục xe tăng Mỹ viện trợ cho Ukraine trong đêm

Một binh sĩ điều khiển máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) của Nga kể lại vụ truy đuổi, tấn công phá hủy xe tăng Abrams do Mỹ viện trợ cho Ukraine vào ban đêm.

Nữ hành khách người Việt khỏa thân ở sân bay Philippines vì bị phạt quá hạn visa

Một nữ hành khách người Việt đã bất ngờ khỏa thân tại sân bay Ninoy Aquino (Philippines) sau khi được yêu cầu trả thêm phí quá hạn visa.

Video lữ đoàn biệt kích Ukraine vô hiệu hóa xe tăng ‘mai rùa’ Nga bằng UAV

Chỉ với những chiếc UAV cảm tử, Lữ đoàn biệt kích biệt lập số 71 Ukraine đã khiến xe tăng ‘mai rùa’ của Nga hư hại nặng.

Video Ukraine phóng tên lửa nước ngoài, phá hủy S-400 của Nga ở Donetsk

Quân đội Ukraine đã phóng tên lửa đạn đạo ATACMS, phá hủy hệ thống phòng không S-400 Triumf của Nga ở khu vực Donetsk.

Đang cập nhật dữ liệu !