Dấn sâu vào chiến sự ở Syria, Nga đang tự "mua dây buộc mình”?

Theo National Interest, trong một động thái hiếm hoi thể hiện sự thống nhất, nhiều tờ báo lớn của phương Tây và báo chí Nga đồng loạt khẳng định, thỏa thuận ở biên giới phía đông bắc Syria giữaTổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan là chiến thắng lớn giành cho Nga.

Nga được cho sẽ gặp nhiều thách thức và rủi ro sau khi ký kết thỏa thuận bình ổn chiến sự ở phía đông bắc Syria với Thổ Nhĩ Kỳ. (Ảnh: Reuters)

Tuy nhiên, nhiều người cho rằng Nga cần thận trọng hơn trong chính sách hoạt động ở Syria. Nguyên nhân là dù Nga đã thành công xoay chuyển cuộc chiến mà Thổ Nhĩ Kỳ triển khai ở Syria, nhưng nhiều thách thức và rủi ro vẫn đang chờ đợi Nga ở phía trước.

“Bạn chỉ có thể nói về chiến thắng khi mọi thứ kết thúc. Còn trong trường hợp này, những điều quan trọng nhất vẫn tồn tại”, ông Alexei Malashenko, Giám đốc nghiên cứu tại trung tâm Đối thoại về các nền văn minh nhận định.

Còn theo ông Kirill Semenov, một chuyên gia nghiên cứu về Trung Đông tại Hội đồng Đối ngoại Nga, “thế cân bằng đang tồn tại nhưng nó rất mong manh”.

Hôm 22/10, Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã cho công bố bản kế hoạch gồm 10 điểm liên quan tới việc các tay súng người Kurdthuộc Các đơn vị bảo vệ người Kurd (YPG) rút khỏi phía đông bắc Syria. Kế hoạch này được triển khai làm hai giai đoạn.

Đầu tiên, cảnh sát quân sự Nga và lực lượng bảo vệ biên giới của Syria sẽ có 150 giờ tính từ đêm ngày 23/10 để hỗ trợ YPG đưa quân và vũ khí ra khỏi khu vực cách biên giới Syria và Thổ Nhĩ Kỳ 30 km. Sau đó, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bắt tay tuần tra chung ở khu vực kéo dài 10 km từ Syria tới biên giới Thổ Nhĩ Kỳ.

Moscow cũng đã bày tỏ rõ quan điểm hy vọng các lực lượng người Kurd tuân thủ những điều khoản nằm trong thỏa thuận mà Tổng thống Putin và Erdogan đã ký kết.

Thậm chí, phát ngôn viên điện Kremlin Dmitry Peskov cho hay nếu bất cứ tay súng nào của YPG không rút quân trước khi thời hạn 150 giờ kết thúc, Nga sẽ không còn lựa chọn nào khác là đứng sang một bên và để họ “bị máy móc quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ nghiền nát”.

Trung tướng quân đội Nga nghỉ hưu Evgeny Buzhinsky cho rằng, theo quan điểm của Nga, việc người Kurd chọn cách kết thân với Washington thay vì Moscow là điều đã được dự đoán trước.

“Quay trở lại hồi năm 2015, Nga đã đề xuất hợp tác cùng người Kurd nhưng họ đã từ chối. Cuối cùng người Kurd đã chọn Mỹ làm người bảo vệ cho họ với hy vọng về lâu dài, Mỹ sẽ giúp họ thành lập một nhà nước độc lập. Và giờ người Kurd đang nhận lại kết quả từ quyết định của chính mình”, ông Buzhinsky chia sẻ.

Song ông Semenov cảnh báo, Nga cần hiểu rằng người Kurd không hoàn toàn là đáng tin.

“Hiện tại, người Kurd có thể đồng ý rời đi. Nhưng giả sử, Mỹ lại hứa hẹn điều gì đó, người Kurd sẽ ở lại. Trong tình huống này, cả hai bên sẽ thay đổi luật chơi”, ông Semenov nói thêm.

Quân đội Nga và Syria hoạt động ởManbij của Syria. (Ảnh: Reuters)

Bên cạnh đó, Nga không phải là người duy nhất cần trông chừng người Kurd. Mặc dù Tổng thống Syria Bashar al-Assad công khai nhấn mạnh sự ủng hộ đối với thỏa thuận giữa Tổng thống Putin và Erdogan, nhưng theo một số chuyên gia ở Moscow, đồng minh lâu năm của Nga vẫn không cảm thấy hài lòng.

“Hãy đặt vào vị trí của Tổng thống Assad. Tổng thống Putin, người bạn thân nhất của ông Assad và Tổng thống Erdogan, đối thủ lớn nhất của Tổng thống Assad lại đưa ra quyết định cho số phận của Syria mà không tham vấn nhà lãnh đạo Damascus. Điều này có hơi mất mặt và Tổng thống Assad muốn chứng minh ông vẫn là nhà lãnh đạo của Syria và đang nắm quyền điều hành đất nước”, ông Malashenko nhận định.

Còn theo ông Semenov, khi Tổng thống Putin – Erdogan ký kết thỏa thuận, ông Assad có lý do để tin rằng ông đã thua cuộc. Bởi dù Thổ Nhĩ Kỳ đã cho tạm dừng “Chiến dịch mùa xuân hòa bình”, nhưng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tiếp tục duy trì sự hiện diện quân sự trên lãnh thổ Syria thông qua hoạt động tuần tra chung với quân đội Nga.

Thậm chí, ông Assad còn đối mặt với tình huống xấu hơn là khi chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố điều quân và vũ khí tới bảo vệ các mỏ dầu ở phía đông Syria. Động thái của Mỹ đang khiến chính quyền Syria mất đi ưu thế đàm phán với người Kurd, theo ông Semenov.

“Trên thực tế, người Mỹ không hoàn toàn rút quân khỏi Syria và nó tác động xấu tới kế hoạch của Tổng thống Assad. Bởi ông Assad hy vọng Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd đứng đầu sẽ trở thành đối tượng hoàn toàn phụ thuộc vào chính phủ Syria. Khi Mỹ quyết định rút quân khỏi Syria, người Kurd đã ngày càng mất đi ưu thế để đàm phán”, ông Semenov nói.

Ông Malashenko cảnh báo thêm, một vấn đề lớn khác đặt ra với chính quyền Damascus là Thổ Nhĩ Kỳ có kế hoạch tái định cư cho 1 triệu người tị nạn Syria ở “vùng an toàn” tại đông bắc Syria.

“Vấn đề người tị nạn vẫn chưa thể giải quyết. Vấn đề không chỉ dừng lại ở việc người tị nạn Syria trở về quê hương sẽ sinh sống ở đâu mà họ còn là những đối tượng chống đối chính quyền của Tổng thống Assad”, ông Malashenko cho biết.

Đối với các nhà phân tích Nga, những diễn biến ở tỉnh Idlib, thành trì cuối cùng của phe phiến quân Syria được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn, mới là điều đáng quan ngại.

Cụ thể, theo ông Semenovm, chuyến thăm mới đây của Tổng thống Assad có thể là dấu hiệu cho thấy quân đội Syria đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công mới nhằm vào khu vực tỉnh Idlib.

“Chúng ta không thể loại trừ khả năng Tổng thống Assad sẽ lôi kéo Nga vào chiến dịch tấn công mới ở Idlib và xem đây là sự đền bù xứng đáng cho việc chính quyền Damascus mất quyền kiểm soát khu vực phía đông bắc”, ông Semenov nhấn mạnh.

Còn theo Tổng biên tập tạp chí Nga Arsenal of the Fatherland, ông Viktor Murakhovsky, trong bối cảnh Nga tăng cường sự hiện diện ở phía đông bắc Syria, Nga cần tính tới khả năng bị các lực lượng ở địa phương nhắm bắn dù là cố tình hay vô tình.