Chuyên gia của WHO tại Việt Nam cảnh báo tác hại của thuốc lá điện tử

Thuốc lá điện tử là gì?

Thạc sĩ Lâm đã có rất nhiều năm nghiên cứu về tác hại thuốc lá ở Việt Nam. Thạc sĩ Lâm cho biết hiện nay công tác phòng chồng thuốc lá ở Việt Nam lại thêm khó khăn đó là tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá thế hệ mới.

Theo thạc sĩ Lâm thuốc lá điện tử có nicotine (Electronic nicotine delivery systems -ENDS). ENDS nung nóng một loại dịch chứa nicotine (e-liquid) tạo ra khí aerosol người sử dụng sẽ hít vào. Trong dung dịch thuốc lá điện tử thường có các chất tạo mùi và được pha trong chất Propylene Glycol và/hoặc Glycerin (đóng vai trò dung môi cho nicotine).

Ngoài thuốc lá điện tử còn có các hình thức khác như xì gà điện tử (e-cigar), shisha điện tử (e-shishas).

Thuốc lá điện tử không chứa nicotine (Electronic non-nicotine delivery systems -ENDS): ENNDS có cơ chế hoạt động tương tự ENDS, nhưng không chứa nicotine. Tuy nhiên một số mẫu vẫn có nicotine. Có thể sếp chung nhóm ENDS.

Thuốc lá nung nóng (Heated tobacco products-HTP), HTPs nung sợi thuốc lá tới nhiệt độ nhất định bằng thiết bị làm nóng sử dụng pin. Nhiệt độ này thấp hơn nhiệt độ cháy ở đầu điếu thuốc lá (khoảng 600 °C). Ví dụ: iQOS (PMI), Glo (BAT), Ploomtech
Nhóm sản phẩm hỗn hợp (hybrid): có cả sợi thuốc lá và dung dịch nicotine. Ví dụ: Li Hybrid, Ploomtech, Glo ifuse.

Trong thuốc lá điện tử có nhiều thành phần khác nhau

Thứ nhất, thành phần của E-Liquid có  NicotinePropylene Glycol, Glycerin thực vật , Nước , Chất tạo mùi

Thứ hai, chất ô nhiễm trong E-Liquid gồm Ethylene Glycol, Diethylene Glycol, Chất tạo mùi – Diacetyl, Acetyl propionyl

Thứ ba, Kim loại – chì, bạc, Cadmium, Chromium, thủy ngân, Nickel

Các khía cạnh tác hại sức khỏe của ENDS

Bác sĩ Lâm cho biết trong thuốc lá điện tử số 1 Nicotine: gây hại và tăng nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá  Gây nghiện, ảnh hưởng phát triển não. Đây là chất đóng vai trò gây bắt đầu, và tăng nguy cơ sử dụng thuốc lá truyền thống.

Thạc sĩ Lâm  cảnh báo tác hại của thuốc lá điện tử

Nguy cơ trộn hương vị và cả chất ma túy  Có tới 15,000 loại hương vị, trộn chiết xuất cannabis.

ENDS còn gây bệnh cấp và mãn tính nguy hiêm  Gây hội chứng tổn thương hô hấp cấp, tử vong (EVALI). Phơi nhiễm các chất độc gây bệnh ung thư, tim mạch, hô hấp . Gây chấn thương do cháy nổ  Gây chấn thương nghiêm trọng do nổ pin.

Làm tăng nguy cơ bắt đầu hút thuốc lá truyền thống Nghiên cứu Meta-Analysis cho thấy người trẻ tuổi thử sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá truyền thống cao hơn 3,5 lần so với nhóm không dùng thuốc lá điện tử.

FDA tuyên bố năm 2019 nêu rõ thuốc lá điện tử ENDS đã rất phổ biến trong giới trẻ, một phần do các đặc điểm thiết kế hấp dẫn, ví dụ như hình dạng USB, có nồng độ nicotine cao và khói gần như không nhìn thấy.

Thạc sĩ Lâm cho biết thêm ở người trẻ, vị thành niên thì việc sử dụng thuốc lá điện tử càng nguy hiểm hơn. Bởi vì  não tiếp tục phát triển đến 25 tuổi. Nicotine gây hại cho phát triển ở não thai nhi và trẻ nhỏ.

Sử dụng nicotine ở tuổi thiếu niên gây hại cho các phần của não kiểm soát sự chú ý, học tập, tâm trạng và kiểm soát xung động. Nicotine thay đổi làm ảnh hưởng xấu tới quá trình các khớp thần kinh (Synapse) được hình thành. Các khớp nối này cần thiết cho bộ nhớ của não.  Sử dụng nicotine ở tuổi vị thành niên cũng có thể làm tăng nguy cơ nghiện các chất gây nghiện khác trong tương lai.

Báo động xu hướng tăng

Thạc sĩ Lâm cho biết hiện nay xu hướng sử dụng E-cigarettes ở học sinh: Các nước Châu Âu tăng nhanh Hai vòng điều tra GYTS năm 2014 và 2018 cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong nhóm 13-15 tuổi có xu hướng tăng nhanh, cả ở nam và nữ

Sử dụng ma túy với ENDS Dùng với chất ma túy từ cây Cannabis và Marijuana. Tỷ lệ học sinh trung học Mỹ sử dụng ENDS: Khoảng 30°/o

Tỷ lệ học sinh cấp 2 ở Mỹ sử dụng ENDS: Khoảng 25%.

Việc lạm dụng ENDS còn tăng hội chứng tổn thương phổi cấp do thuốc lá điện tử (E-cigarette or Vaping related Acute Lung Injury Syndrome-EVALI).

Kể từ ngày 3 tháng 12 năm 2019, CDC Hoa Kỳ chỉ báo cáo các trường hợp EVALI nhập viện và EVALI tử vong bất kể tình trạng nhập viện.

Tính đến ngày 18 tháng 2 năm 2020, tổng số 2.807 trường hợp EVALI nhập viện và đã được báo cáo cho CDC  ở 50 tiểu bang. 68 ca tử vong  đã được xác nhận tại 29 tiểu bang. 15% số ca nhập viện dưới 18 tuổi; 37% từ 18-24 tuổi; tuổi trung bình 24.

Các triệu chứng mà bệnh nhân thường mắc đó là khó thở, ho, đau ngực, tức ngực, tiêu chảy, buồn nôn và nôn, sốt, ớn lạnh, nhịp tim nhanh.

Nhiều người có triệu chứng thở nhanh và nông, khi chụp phổi có các điểm mờ rải rác, có tiền sử đã và đang dùng TLĐT trong 3 tháng qua, bệnh nhân đã bị loại trừ các bệnh nhiễm trùng phổi khác.

Khánh Chi