Hiệp định EVFTA: Doanh nghiệp không nên quá kỳ vọng!

Theo Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải, hiện nay châu Âu vẫn chưa thoát khỏi đại dịch Covid-19 và chắc chắn từ nay đến cuối năm chúng ta cần phải xem xét, đánh giá tình hình.

“Mặc dù Quốc hội hai bên đã thông qua, nhưng việc khai thác và tận dụng những giá trị mà hiệp định này mang lại thì các địa phương, các hiệp hội ngành nghề và kể cả các cơ quan quản lý nhà nước cần phải cố gắng chú trọng và chủ động khai thác tốt những lợi thế không tự đến và kết quả cũng không tự đến với chúng ta” – Thứ trưởng Bộ Công thương nói và cho biết, trước mắt, Bộ Công thương đã xây dựng kịch bản chi tiết cho từng ngành hàng, từng mặt hàng và từng thị trường trong bối cảnh các nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi Covid-19.

Theo ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), khi nhu cầu thị trường thế giới suy giảm, trở ngại sẽ rất lớn cho doanh nghiệp Việt Nam để có thể tiêu thụ hàng hóa sản phẩm. 

Bên cạnh đó, nhiều chuỗi cung ứng toàn cầu cũng chưa được vận hành trở lại. Điều đó cũng làm "đứt gãy" hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam. Rất khó để có thể trụ vững được trong điều kiện đó nếu như các doanh nghiệp không đa dạng hóa được nguồn hàng, không đa dạng hóa được thị trường. Những tháng tới đây sẽ tiếp tục là những tháng khó khăn của họ.

Chủ tịch VCCI cho rằng EVFTA là không gian vô tận về thị trường cho chúng ta. Tuy nhiên, muốn hưởng lợi từ các thị trường này, hàng hóa của chúng ta phải đáp ứng những nhu cầu rất cao về lao động, môi trường và nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm, của nguồn nguyên liệu.

Là một doanh nghiệp có hơn 10 năm xuất khẩu sản phẩm là cửa gỗ, nội thất gỗ công nghiệp sang châu Âu, theo ông Vũ Hải Bằng, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Woodland, doanh nghiệp nếu muốn làm với thị trường châu Âu nhất định cần phải có sự chuẩn bị dài hơi và có chiến lược tổng thể. Nếu chỉ có ý định ngắn hạn theo kiểu “tranh thủ” thì sẽ khó có thể thành công với thị trường này.

Với các sản phẩm gỗ công nghiệp của Việt Nam, đương nhiên EVFTA sẽ thúc đẩy xuất khẩu cho mặt hàng này. EVFTA mang lại sự tin tưởng từ khách hàng với các sản phẩm gỗ của Việt Nam sẽ cao hơn.

“EVFTA cũng đi kèm với các điều kiện về nguồn gốc xuất xứ, độ an toàn của sản phẩm, làm cho sản phẩm của mình được thị trường đánh giá cao hơn. Đó là tác động gián tiếp nhưng rất tích cực ngoài ưu đãi thuế mà hiệp định này mang lại.” – ông Vũ Hải Bằng nói.

Với các doanh nghiệp gỗ, những doanh nghiệp nào đang xuất khẩu sang thị trường châu Âu, họ đã phải đáp ứng các yêu cầu khắt khe từ thị trường này từ trước đó. Thậm chí phía châu Âu còn làm chặt chẽ hơn cả các cơ quan trong nước vì họ đi vào bản chất của vấn đề một cách trực tiếp.

Ông Vũ Hải Bằng cho hay, phía châu Âu đánh giá rất nhiều góc độ, nhưng xoay quanh chủ yếu đến yếu tố pháp luật, bảo vệ môi trường, bảo vệ người lao động. Đối với một số doanh nghiệp lớn của châu Âu, ngoài yêu cầu thông thường về nguồn gốc xuất xứ, họ còn có tiêu chuẩn cao hơn như quản lý theo chuỗi, chứng chỉ FSC (chứng nhận bảo vệ rừng) cho nguyên liệu gỗ,…

Trên thực tế, EVFTA cho phép giảm thuế nhưng các tiêu chuẩn kỹ thuật là không đổi nên muốn vào được thị trường châu Âu, các doanh nghiệp cần phải chuyển đổi công nghệ, thay đổi tư duy. Việc này không ai có thể làm thay doanh nghiệp sau khi Chính phủ đã hoàn tất công việc khó khăn nhất là cùng với phía đối tác tạo ra “con đường cao tốc” Việt Nam – EU.

Mặc dù vậy, có không ít các doanh nghiệp chưa sẵn sàng cho sân chơi mới này. Trao đổi với PV, giám đốc một doanh nghiệp may mặc xuất khẩu cho biết, với hầu hết doanh nghiệp dệt may Việt Nam, rất khó có thể tận dụng được ưu đãi từ EVFTA bởi nguồn nguyên liệu phần lớn vẫn phụ thuộc thị trường Trung Quốc nên không đáp ứng được tiêu chuẩn về nguồn gốc xuất xứ.

Trong khi đó, lãnh đạo một doanh nghiệp dệt cho hay, thực tế các doanh nghiệp dệt vốn có thể đáp ứng tốt các tiêu chuẩn của thị trường châu Âu, nhưng bao lâu nay vốn quen với cung cách làm ăn với đối tác Trung Quốc nên họ đã tự “đánh mất” mình, qua đó cũng đánh mất thị trường châu Âu.

Cụ thể, các doanh nghiệp Trung Quốc sẵn sàng đặt hàng từ các doanh nghiệp Việt với tiêu chuẩn thấp nhưng giá rất cao. Điều này khiến doanh nghiệp sẵn sàng từ bỏ thị trường châu Âu đầy khắt khe để ồ ạt nhập khẩu máy móc từ Trung Quốc, sản xuất ra sản phẩm chất lượng vừa phải với giá hời để bán cho đối tác Trung Quốc.

Tuy nhiên, đến thời điểm nhất định, đối tác Trung Quốc đột ngột hạ giá mua hàng, doanh nghiệp Việt Nam chỉ còn biết chấp nhận bởi nếu không cũng chẳng thế bán được hàng.

“Đến khi muốn quay lại thị trường châu Âu thì cũng đã quá muộn vì họ đã chiếm lĩnh thị trường này khi chúng ta đang mải mê với lợi ích trước mắt. Doanh nghiệp Việt không phải là không biết đến điều này, nhưng vì tầm nhìn ngắn hạn và lợi ích trước mắt nên thường dễ dàng bỏ qua.” – lãnh đạo một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dệt cho hay.

Thị trường EU đánh giá rất khắt khe về tiêu chuẩn, thậm chí có thể nói tiêu chuẩn vào thị trường này cao nhất thế giới. Về nguồn gốc xuất xứ đối với hàng hóa, Việt Nam sẽ phải tôn trọng 169 chỉ dẫn địa lý châu Âu, trong khi phía EU cũng sẽ tôn trọng các chỉ dẫn địa lý của Việt Nam. Để chứng nhận nguồn gốc hàng hóa theo quy tắc xuất xứ, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động tìm hiểu các điều kiện của châu Âu, điều này có thể dẫn đến việc thay đổi quy trình sản xuất cũng như nguyên liệu đầu vào của doanh nghiệp.

 Hiền Anh