Hỗ trợ người thất nghiệp học nghề gắn với giảm nghèo

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Doãn Mậu Diệp cho rằng, những kết quả đã đạt được trong thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trong thời gian qua tương đối tốt nhưng cần hỗ trợ hơn nữa người thất nghiệp tham gia học nghề gắn với giảm nghèo bền vững…

Được biết, chính sách BHTN quy định trong Luật Việc làm có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2015 được xây dựng dựa trên cơ sở kế thừa và phát triển chính sách BHTN trong Luật Bảo hiểm xã hội năm 2006 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2009). Đây là một chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội với mục tiêu hỗ trợ người lao động bảo vệ, duy trì phát triển việc làm, ngăn ngừa thất nghiệp; thay thế, bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi thất nghiệp; góp phần xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững…

Sau gần 9 năm triển khai thực hiện, chính sách BHTN đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, là công cụ quản trị thị trường, đem lại lợi ích cho người lao động và người sử dụng, từng bước xã hội hóa nguồn hình thành Qũy BHTN, phù hợp với thông lệ quốc tế và kinh nghiệm các nước đã thực hiện thành công chính sách bảo hiểm việc làm/bảo hiểm thất nghiệp; được người lao động và người sử dụng lao động đón nhận một cách tích cực và được dư luận xã hội đánh giá cao.

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Doãn Mậu Diệp...

Cụ thể, theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, số người tham gia BHTN liên tục tăng qua các năm: nếu năm 2009 mới có 5,993 triệu người tham gia thì đến năm 2016 đã tăng lên 11,061 triệu người (tăng 84,5%). Tính đến hết tháng 9/2017 số người tham gia BHTN là 11,262 triệu người (bằng 85,6% so với số người tham gia bảo hiểm xã hội). Tính đến tháng 11/2017, tổng số người được tư vấn, giới thiệu việc làm là 3.944.283 người bằng 110% số người nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN).

Điều đáng nói, những người thất nghiệp đều có nhu cầu học nghề và thoát nghèo. Theo báo cáo của các địa phương, đa số những người thất nghiệp có nguyện vọng học nghề đều được cơ quan lao động tổ chức để hỗ trợ học nghề theo đúng quy định của pháp luật. Cụ thể, tính đến hết tháng 11/2017 số người được hỗ trợ học nghề là 121.560 người. Các địa phương có số người có quyết định hỗ trợ học nghề nhiều là TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Đà Nẵng, Hà Nội...

Theo lãnh đạo Bộ LDD-TB&XH, hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động. Đây là một chế độ hỗ trợ người lao động thông qua người sử dụng lao động để phòng ngừa nguy cơ thất nghiệp, duy trì việc làm đối với người lao động tham gia BHTN. Bởi tính đến tháng 11/2017, số người hưởng TCTN cũng lên tới 3.572.422 người. Số người tham gia BHTN tăng lên, nên số người có quyết định hưởng TCTN có xu hướng tăng qua từng năm (năm 2016 tăng 13% so với năm 2015; 11 tháng đầu năm 2017 tăng 19% so với cùng kỳ năm 2016).

Trong số những người có quyết định hưởng TCTN thì người lao động ở độ tuổi 24-40 chiếm tỷ lệ cao, lao động nữ mất việc làm nhiều hơn lao động nam. Một số địa phương có số người hưởng TCTN cao là TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Hà Nội, Đồng Nai, Thanh Hóa, Long An... Các địa phương có ít người hưởng TCTN là Điện Biên, Lai Châu... Điều dễ nhận thấy, lao động tuổi này thất nghiệp gắn với các hộ gia đình bị ảnh hưởng, kéo theo tỷ lệ các hộ nghèo, tái nghèo không được cải thiện mà có xu hướng tăng lên nếu tính theo các chuẩn nghèo mới.

Trong khi đó, theo báo cáo của các địa phương, hiện nay, người lao động có nhu cầu học các nghề về ẩm thực và thẩm mỹ, sửa chữa, lắp ráp máy vi tính, điện dân dụng, tin học văn phòng, lái xe, thiết kế quảng cáo.. với thời gian ngắn để có nâng cao kỹ năng, chuyển đổi nghề nghiệp nhằm nhanh chóng có thể tìm kiếm việc làm mới hoặc tự tạo việc làm, ổn định cuộc sống. Cá biệt, một bộ phận không nhỏ người lao động có nhu cầu học tiếng nước ngoài để đi xuất khẩu lao động theo các chương trình liên kết hoặc lao động tự túc, thậm chí lao động chui.

Chính vì vậy, khi xây dựng Quyết định số 77/2014/QĐ-TTg ngày 24/12/2017 của Thủ tướng Chính phủ quy định mức hỗ trợ học nghề đối với người lao động tham gia BHTN, Bộ LĐ-TB&XH đã tiến hành khảo sát thực tế, đánh giá mức chi phí học nghề hiện hành để đưa ra mức hỗ trợ học nghề phù hợp, cơ bản đáp ứng được mức học phí của các nghề phổ biến mà có nhiều người thất nghiệp có nhu cầu học nghề. Với một số nghề có mức học phí cao hơn mức hỗ trợ học nghề thì người lao động phải bỏ một phần chi phí khi tham gia khóa học nghề. Quyết định này được nhiều người hưởng ứng bởi nhu cầu học nghề cao cộng với các nghề được đào tạo đáp ứng nhu cầu tìm việc làm của họ.

Ông Doãn Mậu Diệp cho biết, trong thời gian tới, Bộ LĐ-TB&XH sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Quyết định số 77/2014/QĐ-TTg theo hướng thay đổi mức hỗ trợ, hình thức hỗ trợ học nghề nhằm tạo điều kiện hơn nữa cho người thất nghiệp khi tham gia học nghề. Ngoài ra, Bộ cũng sẽ có biện pháp để cải tiến quy trình hỗ trợ học nghề, đảm bảo đơn giản hóa thủ tục hành chính và tăng cường công tác tuyên truyền đến từng người lao động; phối hợp với các cơ quan liên quan để xây dựng danh mục nghề, chương trình dạy nghề phù hợp với nhu cầu của người sử dụng lao động; đẩy mạnh hợp tác liên ngành, hợp tác quốc tế về việc hỗ trợ học nghề cho người lao động nhằm tăng cường hơn nữa công tác hỗ trợ học nghề đối với người lao động tham gia BHTN., góp phần giảm nghèo bền vững tại các vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa có khó khăn…