Quan hệ Đối tác toàn diện Việt - Mỹ ngày càng lớn mạnh

Với nỗ lực không biết mệt mỏi của hai quốc gia, sau một phần tư thế kỷ kể từ ngày Tổng thống Mỹ Bill Clinton và Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt chính thức tuyên bố bình thường hóa, thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ (12/7/1995 - 12/7/2020), Việt Nam và Mỹ đã trở thành bạn bè, Đối tác toàn diện trên tất cả các lĩnh vực và không ngừng mở rộng hợp tác.

Theo Diplomat, Việt Nam ngày càng giữ vị trí quan trọng đối với các chính sách đối ngoại của Mỹ thông qua Chiến lược An ninh quốc gia Mỹ năm 2017, Chiến lược Quốc phòng quốc gia Mỹ năm 2018 và Báo cáo Ấn Độ - Thái Bình Dương năm 2019. Trước đó, Việt Nam và Mỹ đã ký kết thỏa thuận Đối tác toàn diện vào năm 2013.  

Quan hệ Đối tác toàn diện giữa Việt Nam và Mỹ ngày càng lớn mạnh. (Ảnh: The Diplomat)

Kể từ khi thiết lập mối quan hệ đối tác toàn diện Việt – Mỹ năm 2013, hai nước đã cam kết tăng cường thêm các mối quan hệ ngoại giao và chính trị. Cụ thể, từ năm 2000, lãnh đạo cấp cao hai nước đã thực hiện 10 chuyến thăm. Trong đó, phía Việt Nam có ba chuyến thăm quan trọng tới Mỹ gồm chuyến thăm năm 2013 của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, xác lập quan hệ Đối tác toàn diện; chuyến thăm năm 2015 mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trở thành lãnh đạo Đảng cao nhất lần đầu thăm chính thức Mỹ và chuyến thăm năm 2017 khi Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc là nhà lãnh đạo đầu tiên của một nước ASEAN tới Washington sau khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức.

Về phía Mỹ, các Tổng thống đương nhiệm đều đã ghé thăm Việt Nam. Riêng Tổng thống Donald Trump đã thăm Việt Nam hai lần vào năm 2017 và 2019. Trong chuyến thăm tới Hà Nội vào tháng 2/2019, Tổng thống Trump đã có hội đàm với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng. Mỗi chuyến thăm của cả lãnh đạo hai bên đều để lại những dấu mốc mới và mở ra những giai đoạn mới cho quan hệ hai nước.

Qua các chuyến thăm, Việt Nam và Mỹ đã thông qua 8 Tuyên bố chung. Đặc biệt, Tuyên bố chung năm 2013 đã thiết lập quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam – Hoa Kỳ với 9 lĩnh vực hợp tác trọng tâm, trong đó lần đầu tiên xác định nguyên tắc hợp tác cùng có lợi, bình đẳng, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau. Tuyên bố chung năm 2015 đưa ra tầm nhìn chung cho quan hệ hai nước, nhấn mạnh làm sâu sắc quan hệ đối tác lâu dài, tăng cường hợp tác trên các vấn đề khu vực và toàn cầu. Tuyên bố chung năm 2017 đề ra lộ trình đưa quan hệ hai nước đi vào chiều sâu.

Về kinh tế, thương mại song phương Việt – Mỹ đã tăng 261% trong giai đoạn từ năm 2013 – 2019 khi tăng từ 29,7 tỉ USD lên thành 77,6 tỉ USD. Mỹ hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam và là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với nhiều mặt hàng có thế mạnh như thủy sản, dệt may, giày dép, nông sản… Bên cạnh đó, Việt Nam cũng là một trong những thị trường xuất khẩu tăng trưởng nhanh nhất của Mỹ.

Không chỉ tăng mạnh về số lượng, quan hệ thương mại Việt - Mỹ cũng đang ngày càng hướng tới sự hài hòa và bền vững hơn giúp mang lại lợi ích cho cả hai bên. Trong đó thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam vẫn tăng mạnh kể từ năm 1997, và gần đây tăng từ gần 33 tỉ USD năm 2018 lên hơn 46 tỉ USD năm 2019. Đại diện chính quyền Mỹ nhìn nhận đây là sự tăng trưởng tích cực.

Để trấn an mối quan ngại của Mỹ về thâm hụt thương mại, Việt Nam đã cam kết thay đổi cán cân thương mại. Trong đó, chính phủ Việt Nam hứa tăng cường nhập khẩu các mặt hàng từ Mỹ bao gồm các sản phẩm nông sản, cũng như cân nhắc cắt giảm thuế đối với các mặt hàng nông nghiệp nhập khẩu từ Mỹ.

Về đầu tư, Hoa Kỳ là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 11 tại Việt Nam với hình thức đầu tư đa dạng cùng với các dự án đăng ký tại 43/63 tỉnh thành. Sau thời gian dài hoạt động hiệu quả, nhiều tập đoàn lớn của Hoa Kỳ mong muốn mở rộng quy mô đầu tư nhằm giúp Việt Nam từng bước tạo dựng chỗ đứng trong chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.

Liên quan tới mối quan hệ an ninh và quân sự, quan hệ quốc phòng Việt – Mỹ được tăng cường mạnh mẽ kể từ năm 2014. Tới năm 2016, nhân chuyến thăm tới Hà Nội, Tổng thống Obama đã gỡ bỏ lệnh cấm bán các loại vũ khí sát thương cho Việt Nam. Từ đây, Mỹ đã có thêm những động thái hỗ trợ năng lực hàng hải cho Việt Nam như bổ sung một tàu tuần tra cỡ lớn lớp Hamilton cho lực lượng Cảnh sát Biển Việt Nam vào năm 2017 và 18 xuồng phản ứng nhanh “Metal Shark” trong những năm kế tiếp. Việc bàn giao những xuồng tuần tra này thể hiện sự hợp tác sâu sắc Việt Nam - Mỹ trong lĩnh vực thực thi pháp luật, tìm kiếm cứu nạn và các hoạt động hỗ trợ nhân đạo trên biển trong lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Đáng nói, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis từng tới thăm Việt Nam hai lần trong năm 2018. Hải quân Mỹ cũng đã điều động hai tàu sân bay tới cảng Đà Nẵng với chuyến thăm vào tháng 3/2018 của tàu sân bay USS Carl Vinson và tàu USS Theodore Roosevelt là vào tháng 3/2020. Đặc biệt, Việt Nam còn tham gia cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương vào năm 2018 và có kế hoạch tái tham dự vào năm nay.

Minh Thu (lược dịch)