Nhiều hỗ trợ đối với đồng bào các dân tộc thiểu số rất ít người

Nước ta hiện có 16 DTTS rất ít người (có số dân dưới 10.000 người), gồm Si La, Ơ Đu, Brâu, Rơ Măm, Pu Péo, Cống, Mảng, Bố Y, Lô Lô, Cờ Lao, Ngái, Lự, Pà Thẻn, Chứt, La Ha, La Hủ. Hiện nay, đồng bào các dân tộc này đang sống rải rác tại 32 tỉnh, thành phố trong cả nước, trong đó, tập trung nhiều ở 93 xã của 12 tỉnh: Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hà Giang, Cao Bằng,  Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình và Kon Tum, hầu hết đều là những địa bàn khó khăn thuộc lõi nghèo của cả nước.

Với điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, trình độ dân trí còn nhiều hạn chế, chất lượng dân số thấp… các DTTS rất ít người luôn bị tụt hậu trong việc tiếp cận các nguồn lực, dịch vụ công và cơ hội phát triển, tỷ lệ hộ nghèo cao gấp 2 - 4 lần so với các dân tộc khác.

Đồng bào Pà Thẻn ở Hà Giang dệt thổ cẩm truyền thống. Ảnh: Ngọc Yến

Nhằm thiết thực hỗ trợ, từng bước phát triển vùng đồng bào DTTS rất ít người, những năm qua, ngoài chính sách chung đối với các DTTS, Đảng, Nhà nước còn có những chính sách riêng đặc thù áp dụng với DTTS rất ít người. Về giáo dục, năm 2010, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 2123/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Phát triển giáo dục đối với các dân tộc rất ít người giai đoạn 2010-2015 với mục tiêu tạo điều kiện phát triển về số lượng, nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ em, học sinh, sinh viên các dân tộc rất ít người; năm 2017, Chính phủ ban hành Nghị định số 57/2017/NĐ-CP quy định chính sách ưu tiên tuyển sinh và hỗ trợ học tập đối với trẻ mẫu giáo, học sinh, sinh viên DTTS rất ít người.

Về kinh tế-xã hội, năm 2011, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 1672/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế-xã hội vùng các dân tộc: Mảng, La Hủ, Cống, Cờ Lao, thực hiện tại 88 thôn, bản trên 27 xã thuộc 9 huyện của các tỉnh: Lai Châu, Điện Biên và Hà Giang; Năm 2016, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2086/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016-2025. Đề án này có đối tượng áp dụng rộng (thực hiện tại 194 thôn, bản sinh sống tập trung các DTTS rất ít người trên địa bàn 93 xã thuộc 37 huyện của các tỉnh Cao Bằng, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình và Kon Tum), nhằm mục tiêu duy trì, phát triển, nâng cao vị thế của các DTTS rất ít người; xóa đói, giảm nghèo, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào một cách bền vững, giảm dần sự chênh lệch về khoảng cách phát triển với các dân tộc khác trong vùng; xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu ở các thôn, bản nơi sinh sống tập trung của đồng bào DTTS rất ít người...

Mới đây, ngày 10/4/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 499/QĐ-TTg (QĐ 499) phê duyệt Chương trình “Bảo vệ và phát triển các DTTS rất ít người giai đoạn 2021 - 2030”. Theo Chương trình này, 16 DTTS rất ít người sinh sống tập trung trên địa bàn 12 tỉnh (Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Kon Tum) sẽ được hỗ trợ để nâng cao chất lượng dân số.

Theo đó, nhóm các chương trình, chính sách đặc thù này đã tác động mạnh mẽ đến tất cả các lĩnh vực, góp phần ổn định KT-XH, tạo chuyển biến quan trọng, nâng cao chất lượng sống cho đồng bào các DTTS rất ít người.

Như cộng đồng dân tộc Rơ Măm, một trong những DTTS rất ít người của nước ta, sinh sống tập trung, duy nhất tại thôn Làng Le, xã Mo Rai, huyện Sa Thầy (Kon Tum). Theo những người già ở thôn Làng Le, ngày trước, cuộc sống của người Rơ Măm hết sức đơn giản. Đồng bào chỉ mặc khố làm bằng sợi của vỏ cây loong ptô; chặt, đốt, chọc, tỉa là phương thức canh tác chủ yếu và “săn, bắt, hái, lượm” để duy trì cuộc sống. Nhưng nay, cuộc sống của đồng bào dân tộc Rơ Măm đã khác. Với các chính sách đầu tư, hỗ trợ toàn diện của Đảng, Nhà nước, đời sống KT-XH ở thôn Làng Le đã khác trước rất nhiều. Bà con giờ biết làm ruộng cấy lúa và trồng nhiều cây công nghiệp. Riêng cây cao su là cây chủ lực ở vùng biên giới này, hộ ít trồng 1 - 2ha; hộ nhiều có 9 - 10ha. Một số hộ sắm được máy cày, máy bừa, có ti vi, xe máy…; con em đều được đi học, văn hóa truyền thống đang từng bước được phục dựng, bảo tồn.

Được biết, Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 đã xây dựng một dự án đầu tư (Dự án số 9) dành riêng cho nhóm dân tộc rất ít người, nhóm dân tộc còn nhiều khó khăn. Với dự án này, mục tiêu đặt ra là xóa đói nghèo, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào DTTS rất ít người; xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu ở các thôn, bản – nơi sinh sống tập trung của đồng bào DTTS rất ít người. Theo đó, dự án sẽ tập trung vào các nội dung: Hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2021 - 2025; phát triển kinh tế - xã hội các dân tộc Cống, Mảng, La Hủ, Cờ Lao; hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội bền vững người thiểu số Đan Lai; đầu tư phát triển chăn nuôi gia súc – gia cầm cho hộ DTTS rất ít người và DTTS còn nhiều khó khăn…

Các chuyên gia cho rằng, khi Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 triển khai thực hiện thì tư duy, cách thức sản xuất, đời sống của các dân tộc rất ít người và nhóm dân tộc còn nhiều khó khăn sẽ có những chuyển biến tích cực, góp phần từng bước nâng cao vị thế của các DTTS rất ít người trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Ngọc Yến