Các thủ đoạn tội phạm lợi dụng rửa tiền qua con đường kiều hối

Chuyển tiền qua con đường kiều hối về Việt Nam là con đường nhanh và dễ dàng, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang có những chính sách khuyến khích kiều bào gửi kiều hối về giúp đỡ người thân và xây dựng quê hương. Tuy nhiên, do nền kinh tế sử dụng nhiều tiền mặt, cùng với hoạt động đầu tư và thương mại ngày càng gia tăng, nên nhiều ý kiến cho rằng, Việt Nam dễ trở thành mục tiêu của hoạt động rửa tiền thông qua con đường kiều hối.

Các hình thức rửa tiền đầy tinh vi

Kiều hối là những khoản tiền được người lao động di cư gửi từ nước ngoài. Có thể nói đây là thu nhập có nguồn gốc “sạch” bởi họ lao động bằng chính sức lực của mình và đây cũng là nguồn tiền hợp pháp. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có rất nhiều nguồn “tiền bẩn”do không có nguồn gốc rõ ràng, có thể là từ buôn lậu, trốn thuế, buôn bán may túy…. Để được sử dụng hợp pháp, bọn tội phạm thường mượn công cụ để rửa tiền. Và kiều hối là một trong những con đường dễ biến “tiền bẩn” thành “tiền sạch” nhất.

Để thực hiện trót lọt quá trình này, đối tượng rửa tiền thường chuyển tiền đan xen “tiền bẩn” với các nguồn tiền hợp pháp và chuyển qua lại giữa các hoạt động kinh doanh bằng nhiều tài khoản khác nhau, hoặc giữa tài khoản trong nước với tài khoản nước ngoài… Và tất nhiên, giới tội phạm có thể nhân danh hoặc trà trộn vào các khoản kiều hối thông thường để chuyển tiền về trong nước.

Lúc này, ngân hàng sẽ là sự chọn lựa hàng đầu của chúng, bởi ngân hàng không những có khả năng giao dịch với các khoản tiền rất lớn, mà còn là phương tiện để tội phạm hợp thức hóa số “tiền bẩn” một cách dễ dàng vì khi tiền đã lọt được vào tài khoản của ngân hàng, nó lập tức trở thành một đồng tiền sạch, từ đó có thể thực hiện được ngay các lệnh thanh toán với số lượng lớn đến bất kỳ đâu, mà không gây ra bất cứ một sự nghi ngờ gì về tính hợp pháp của đồng tiền.

Theo giới chuyên gia trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng cho biết, bọn tội phạm rửa tiền sẽ nhắm đến hệ thống ngân hàng để thực hiện rửa tiền ngay ở giai đoạn đầu, đó là tìm cách phân phối, và giai đoạn hai hay còn gọi là dàn trải đơn giản bằng chính con đường kiều hối. Vì việc chuyển tiền giữa các ngân hàng có thể không thuộc phạm vi báo cáo nghi vấn rửa tiền, do vậy các nhân viên ngân hàng bị mua chuộc có thể tạo điều kiện dễ dàng hơn để che đậy việc chuyển những khoản tiền lớn bất hợp pháp giữa các tài khoản với nhau khi thực hiện chuyển tiền kiều hối.

Việt Nam phải làm gì để chặn đứng nạn rửa tiền qua kiều hối?

Một số tổ chức trên thế giới cảnh báo, Việt Nam có thể trở thành mục tiêu của hoạt ñộng rửa tiền vì hệ thống thanh tra, giám sát, hệ thống kế toán và tìm hiểu khách hàng của các ngân hàng còn kém phát triển. Hơn nữa, mức độ sử dụng tiền mặt và các luồng chuyển tiền không chính thức khá lớn khiến cho việc kiểm soát các giao dịch, thanh toán trở nên khó khăn. Nhật là trong một số năm gần đây, hoạt động thu hút kiều hối ngày càng tăng cao do chính sách nhận kiều hối của Việt Nam ngày càng thông thoáng hơn.

Còn nhớ vào năm 2007, Cơ quan bài trừ ma túy Hoa Kỳ, Cảnh sát Hoàng gia Canada và Interpol Việt Nam đã phối hợp bóc gỡ đường dây sản xuất, buôn bán trái phép chất ma túy và rửa tiền xuyên quốc gia liên quan đến 24 Việt kiều Canada. Kết quả cho thấy, trong giai đoạn từ năm 2000 - 2004, hàng triệu USD đã được chuyển về Việt Nam qua các tài khoản ngân hàng dưới dạng chuyển tiền kiều hối về cho thân nhân.

Vào thời gian cao ñiểm, tổ chức này đã chuyển tới 190 ngàn USD/ngày. Theo nhận định của Cơ quan Phòng chống ma túy và tội phạm Liên Hợp Quốc (UNODC), Việt Nam dễ bị tội phạm rửa tiền tìm đến do nền kinh tế sử dụng nhiều tiền mặt, cùng với hoạt ñộng thương mại và đầu tư ngày càng gia tăng. Chuyển tiền qua con đường kiều hối về Việt Nam là con đường nhanh và dễ dàng, đặc biệt khi việc chuyển và nhận tiền không bị kiểm soát chặt chẽ bởi các cơ quan luật pháp.

Đến nay, Việt Nam đã tham gia Hiệp ước về tổ chức cảnh sát hình sự quốc tế và tham gia ký Công ước quốc tế về chống tội phạm xuyên quốc gia tại Palecmô và gia nhập Công ước quốc tế về chống tài trợ cho khủng bố từ hơn 10 năm trở lại đây. Bộ luật Hình sự của Việt Nam, tại điều 251 cũng quy định tội danh hợp pháp hoá tiền, tài sản do phạm tội mà có.

Ngoài ra, pháp lệnh chống tham nhũng năm 1998 và Luật phòng, chống ma tuý năm 2000 cũng đã quy định về các tội phạm tham nhũng và buôn bán ma tuý. Điều 19, Luật các Tổ chức tín dụng (TCTD) đã quy định trách nhiệm của các định chế tài chính đối với các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp.

Nhất là Nghị ñịnh 74 của Chính phủ về phòng, chống rửa tiền là văn bản pháp lý đầu tiên quy định riêng và toàn diện nhất về phòng, chống rửa tiền.

Điều này cũng chứng tỏ người quyết tâm của Việt Nam trong việc đấu tranh chống tội phạm liên quan đến rửa tiền, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức. Nghị định đã quy ñịnh về cơ chế và các biện pháp phòng, chống rửa tiền cũng như quy ñịnh sự phân công trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với việc phòng, chống rửa tiền và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực phòng, chống rửa tiền.

Nghị định đã tập trung vào các biện pháp phòng, chống rửa tiền, trong ñó quy ñịnh các trường hợp và xác định các mức giao dịch đáng ngờ là hoạt động rửa tiền. Nhằm cụ thể hóa Nghị ñịnh 74 của Chính phủ, NHNN ñã ban hành Thông tư 22 về biện pháp phòng chống rửa tiền. Thực hiện Thông tư này, nhận thức của các tổ chức tài chính ngân hàng ñã có những thay ñổi ñáng kể về phòng chống rửa tiền.