Bộ GD&ĐT sẵn sàng gỡ vướng cho các trường đại học trong quá trình thực hiện tự chủ

Phát biểu tại Hội nghị, Chánh thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Huy Bằng cho hay: Sai phạm xảy ra trong liên kết đào tạo trong quá trình các trường đại học thực hiện việc tự chủ như: đào tạo không phép, sai đối tượng, sai địa chỉ… số lượng rất nhiều.

Chánh thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Huy Bằng.

Vừa qua Bộ đã rà soát, xử lý bước đầu và sẽ tiếp tục xem xét xử lý các trường hợp cụ thể đang vi phạm các quy định về đào tạo chính quy, đào tạo thạc sĩ ngoài trụ sở chính, không ban hành quy chế văn bằng chứng chỉ, cấp chứng chỉ ngoại ngữ tràn lan… Gần đây, Bộ đang tập trung thanh tra một số trường như trường Đại học Điện lực, trường Đại học Trưng vương… Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục xem xét thật khách quan, đơn vị nào sai sẽ xử lý nghiêm túc.

Có thể nói, những vi phạm trên đang tác động tiêu cực đến chất lượng đào tạo ĐH, gây bức xúc cho xã hội và ảnh hưởng tới quyền lợi của người học. Quan điểm của Bộ GD&ĐT là trường nào sai phạm, vi phạm quy chế, quy định thì các trường phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nhất là khi các trường đã được giao quyền tự chủ.

Hiện nay, tùy thuộc vào mức độ sai phạm nên mức độ chịu trách nhiệm cũng khác nhau. Nhiều ý kiến cho rằng các hình phạt hiện nay (với mức phạt 20-30 triệu) theo Nghị định 158 về xử phạt hành chính (hiện nay Bộ đang trình Chính phủ sửa đổi bổ sung theo hướng nâng mức phạt lên) chưa đủ mức răn đe.

Nhưng phạt tiền chỉ là một trong những hình thức theo nghị định xử phạt hành chính. Bên cạnh hình thức phạt tiền thì các trường cũng phải có giải pháp khắc phục hậu quả và có thể bị dừng tuyển sinhm dừng liên kết đào tạo 3 năm. Tuy nhiên, việc khắc phục này không dễ dàng.

Ví dụ nếu trường đào tạo sai địa điểm thì buộc chúng ta phải đưa học sinh về đúng địa điểm đào tạo, nếu tuyển sinh sai đối tượng thì phải hủy quyết định cho phép tuyển sinh đó. Nhưng những hệ lụy để lại cũng hết sức nặng nề. Đặc biệt là với những học sinh, sinh viên đã và đang theo học dở dang. Trước kia, những trường vi phạm thì bị chế tài phạt 3 năm không được mở ngành, không được liên kết đào tạo. Luật GD Đại học (2019) đã nâng lên thành 5 năm, tức là tính nghiêm túc cao hơn nhiều.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ phát biểu tại hội nghị.

Kết luận tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho hay: Về xét tuyển, Bộ GD&ĐT tin tưởng các trường sẽ thực hiện có trách nhiệm các quy định tuyển sinh, thực hiện tốt đề án tuyển sinh.

Bộ trưởng Nhạ nhấn mạnh: Thực hiện tự chủ là một quá trình mình bạch, thực chất, công khai. Trường đã công bố đề án tuyển sinh thì cần thực hiện đúng tuyên bố trong đề án, tránh trường hợp có trường làm tốt, nhưng có trường chưa tốt ảnh hướng tới cả hệ thống.

“Yêu cầu thanh tra Bộ, các vụ cục chức năng phải tăng cường quản lý nhà nước, đặc biệt là công tác thanh tra, kiểm tra” – Bộ trưởng nêu rõ.

Về thực hiện tự chủ ĐH, theo Bộ trưởng, sau khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục ĐH, Luật Giáo dục được ban hành, tới đây sẽ có một loạt văn bản được ban hành để tạo điều kiện cho tự chủ, nhưng quan trọng là các trường cần nâng cao hiểu biết về pháp lý. Dường như đến nay các trường vẫn chưa thực sự ngấm quy định, nếu không rõ, không ngấm trong quá trình thực hiện khi vướng vào quy định sẽ khó thực hiện.

Bộ trưởng cũng lưu ý, thực hiện tự chủ, các trường phải chủ động, có kế hoạch, đề án lộ trình thực hiện cụ thể, theo đó có kế hoạch đầu tư, kêu gọi đầu tư. Phải dành thời gian chuẩn chỉnh chiến lược 5 năm, 10 năm. Một yếu tố cần quan tâm khi xây dựng kế hoạch, đề án là về Hội đồng trường, các trường cần dành thời gian nghiên cứu kỹ vấn đề này. 

Bộ GD&ĐT đang xây dựng một số tài liệu dạng sổ tay thực hiện tự chủ để hỗ trợ các trường. Ngoài ra, cũng sẽ có các khóa bồi dưỡng cho các trường về những vấn đề còn khó khăn, bỡ ngỡ trong quá trình thực hiện tự chủ. Nhưng, theo Bộ trưởng, quan trọng là các trường cần cùng chia sẻ, trong 23 trường thí điểm tự chủ, có nhiều trường tốt, cần chia sẻ kinh nhiệm, rút kinh nghiệm cùng phát triển.

Bộ trưởng đề nghị các vụ, cục của Bộ GD&ĐT tiếp tục hoàn thiện trình Chính phủ ban hành Nghị định về tự chủ đại học, làm việc với các bộ, ngành liên quan tạo điều kiện thuận lợi cho tự chủ.

“Quan điểm là Bộ GD&ĐT chỉ kiến tạo, giám sát và trọng tài, còn tự cuộc sống, tự xã hội tôn vinh chất lượng của các trường. Bộ sẵn sàng cùng các trường bảo vệ cái đúng, gỡ những chỗ vướng. Cố gắng hóa giải đảm bảo sự đoàn kết” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, các hiệu trưởng, lãnh đạo nhà trường, các cán bộ giảng viên phải cùng ngấm về tự chủ, tạo ra môi trường dân chủ thực hiện tự chủ mới là tự chủ. Bộ sẽ có khung hướng dẫn chung nhưng quan điểm là các trường không ngồi chờ mà phải chủ động phát hiện vấn đề, giải quyết vấn đề.