Chương trình giáo dục phổ thông mới phải tạo ra động lực phát triển mới

Chỉ đạo tại Hội nghị Tổng kết, đánh giá Chương trình giáo dục Phổ thông, sách giáo khoa (SGK) hiện hành của Việt Nam, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã nhấn mạnh chương trình Giáo dục phổ thông mới phải có tính kế thừa cao, đồng thời phải tạo ra động lực phát triển mới cho giáo dục phổ thông.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ và GS Nguyễn Minh Thuyết trao đổi với các chuyên gia

Chia sẻ với các thầy cô, đội ngũ chuyên gia tại Hội nghị, Bộ trưởng nói: Từ khi có chương trình sau năm 2000, ngành GD đã tổ chức đánh giá, điều chỉnh nhiều lần. Lần này, việc đánh giá được thực hiện theo cách tiếp cận mới – đánh giá trên cơ sở quan điểm Nghị quyết 29 của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, các Nghị quyết, Quyết định của Quốc hội và Chính phủ về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông. 

Mục tiêu đánh giá là để phục vụ cho việc xây dựng chương trình mới và điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy học theo chương trình hiện hành từ nay cho đến khi triển khai chương trình mới.

Khẳng định, quan điểm chủ đạo khi xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới là đổi mới căn bản, toàn diện nhưng phải kế thừa những nội dung tích cực của chương trình hiện hành, của truyền thống để tránh gây sốc. Bộ trưởng nói rõ “Những gì bất cập trong chương trình hiện hành thì cần điều chỉnh. 

Bất cập không phải là thừa, mà là chưa hợp lý, phải điều chỉnh. chương trình hiện hành vẫn nặng về kiến thức, nhẹ về kỹ năng, đặc biệt là chưa tiếp cận theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực của người học. Hay về cấu trúc, chương trình hiện nay đóng theo các môn, không mở theo hướng liên môn, dẫn đến trùng lặp và thiếu hiệu quả trong việc hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh. Một bất cập nữa, đó là chương trình giáo dục phổ thông hiện hành chưa đạt được mục tiêu phân luồng do nội dung học thiếu định hướng nghề nghiệp.”

Một chương trình hiện đại theo Bộ trưởng, phải có sự logic, tương tác, kế thừa lẫn nhau giữa các bộ phận. Do đó, trong việc điều chỉnh chương trình hiện hành, chúng ta cần xem xét theo hướng phát triển năng lực, nhẹ nhàng nhưng không cắt bỏ các nội dung học tập một cách cơ học.

Giáo dục, thời đại đang thay đổi, vì thế để chất lượng đào tạo tiếp cận, đáp ứng được nhu cầu của xã hội, tôi lưu ý hội nghị: “chương trình mới phải tạo ra động lực phát triển mới cho giáo dục phổ thông. Nhưng việc thêm-bớt môn học, cách thức xây dựng môn học của chương trình Giáo dục phổ thông cần được xem xét chu đáo; phải đảm bảo logic, thể hiện đặc trưng của từng bậc học. 

Ví dụ, ở bậc THPT, chọn bao nhiêu môn là vừa, môn ấy như thế nào, bố trí thời lượng từng năm ra sao để quá trình học vẫn đảm bảo kiến thức phổ thông, nhưng đảm liên thông với GDNN, cả về cấu trúc, phân bổ, nội dung từng môn” Bộ trưởng yêu cầu.

Chỉ đạo việc hoàn thiện dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, Bộ trưởng cho rằng về cơ bản dự thảo đã tiếp cận được yêu cầu, tư tưởng chủ đạo đặt ra trong NQ 29. Nhiệm vụ của Dự án Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông là sớm hoàn chỉnh, công bố chương trình tổng thể và chương trình từng môn học, làm cơ sở biên soạn SGK mới.

Bộ trưởng nhận định, để thực hiện chương trình mới, cần có sự chuẩn bị đội ngũ giáo viên. chương trình mới sẽ thay đổi từ nội hàm tới cách tiếp cận môn học, từ đơn môn sang đa môn, liên môn, tích hợp…, vậy đội ngũ giáo viên giảng dạy hơn 1 triệu người sẽ thay đổi như thế nào nào để khi chương trình, SGK mới ban hành phải có người dạy? 

Chính vì lý do đó, Bộ đã yêu cầu Dự án Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông mời đội ngũ giáo viên PT đồng hành cùng quá trình đổi mới. Và trách nhiệm của Dự án, của Ban soạn thảo chương trình sau này là huy động mọi người cùng tham gia xây dựng chương trình tổng thể, chương trình bộ môn và biên soạn SGK để có một chương trình và nhiều bộ SGK tốt.

Bộ trưởng yêu cầu những người tham gia xây dựng chương trình, biên soạn SGK mới quan tâm đến 2 điều kiện quan trọng: đó là đội ngũ giáo viên và điều kiện trường lớp. Tránh tình trạng lệch pha giữa các thành phần tham gia đổi mới.

Bộ trưởng cũng thể hiện mong muốn nhận được nhiều ý kiến chia sẻ của các thầy cô trong quá trình đóng góp: “Tôi cũng muốn thầy cô tham vấn giúp BST để lý giải vì sao qua các lần chỉnh sửa chương trình, SGK trước đây chưa thành công được như ý muốn. Cần phải chỉ ra, ngoài vấn đề từ sự bất ổn chưa hợp lý trong nội tại chương trình, còn nguyên nhân nào khác, liệu có phải do giáo viên, cơ sở vật chất trường lớp…?”

“Rõ ràng, điều kiện cơ sở vật chất trường sở của chúng ta hiện nay có hạn, và có nhiều ý kiến cho rằng để đổi mới GD phải có sự đồng bộ cả về vật chất và nội dung. Trong chương trình hiện nay, thời lượng của các môn học liên quan trải nghiệm sáng tạo thực tiễn ít, trong khi đó, để thực hiện giảng dạy những môn này cần có điều kiện trang thiết bị hỗ trợ. 

Khi triển khai phương pháp học tích cực thì phải thảo luận, chia nhóm, điều này đòi hỏi sĩ số học sinh trong lớp vừa phải, trong khi đó tại nhiều địa phương, nhiều trường, lớp học vừa chật, vừa thiếu. Do đó, muốn đổi mới phải đảm bảo tính đồng bộ.

“Vì dự thảo chương trình tổng thể đã được lấy ý kiến nhiều lần, trao đổi chuyên sâu, nên tại hội nghị này, tinh thần làm việc là không góp ý chung chung hay dỡ ra bàn lại mà tập trung góp những ý kiến cụ thể để hoàn thiện dự thảo chương trình. Những người có trách nhiệm cần lắng nghe, chắt lọc các ý kiến góp ý để xây dựng chương trình mới nhưng cũng cần lưu ý tiến độ để sớm hoàn thành trên nguyên tắc đảm bảo nhanh nhưng chất lượng”, Bộ trưởng đề nghị.

Bộ trưởng cho rằng với sự chỉ đạo định hướng rõ ràng cũng như tạo điều kiện tốt nhất của Bộ, với đội ngũ đông đảo nhiều giáo viên, chuyên gia giỏi, dù khối lượng công việc lớn, thời gian thực hiện không còn nhiều song tính khả thi của việc hoàn thành chương trình đúng tiến độ, đạt chất lượng là cao.

Theo Bộ GD&ĐT