Chân dung 'ông trùm' khoáng sản thâu tóm Cảng Quy Nhơn

Trước khi con trai ôgn Trần Bắc Hà từ chức lãnh đạo Cảng Quy Nhơn, dư luận xôn xao với thông tin CTCP Đầu tư và Khoáng sản Hợp Thành nhanh chóng thâu tóm tới hơn 86% vốn của Cảng Quy Nhơn với giá 'bèo bọt'.

Cuối tháng 2/2017, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương đề nghị thanh tra quá trình cổ phần hoá Cảng Quy Nhơn.

Trước đó, dư luận xôn xao với thông tin CTCP Đầu tư và Khoáng sản Hợp Thành nhanh chóng thâu tóm tới hơn 86% vốn của Cảng Quy Nhơn với giá 'bèo bọt'.

Cảng Quy Nhơn là cảng biển trọng điểm khu vực miền Trung. Bởi vậy việc một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực không mấy liên quan có thể dễ dàng mua khối lượng lớn cổ phần nhà nước tại đây không khỏi gây băn khoăn về cái tên Khoáng sản Hợp Thành.

Dấu ấn PVN, PVC

Theo tìm hiểu của Nhadautu.vn, Khoáng sản Hợp Thành là doanh nghiệp hoạt động đa ngành trong các lĩnh vực khai khoáng, luyện thép, bất động sản, xây lắp...

Năm 2002, ông Lê Hồng Thái thành lập Công ty TNHH Hợp Thành tại Thành phố Thái Bình, chuyên sản xuất xơ sợi polyester.

Đi lên từ sản phẩm có nguồn gốc dầu mỏ, giai đoạn phát triển nhanh chóng của Hợp Thành cũng gắn liền với các đối tác trong ngành này.

Cuối tháng 9/2010, cựu Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Xây lắp Dầu khí (PVC) Trịnh Xuân Thanh ký tờ trình bầu bổ sung ông Lê Hồng Thái làm Uỷ viên HĐQT của PVC. Ông Thái là đại diện do nhóm cổ đông Ngân hàng Đại Dương (OceanBank) và CTCP Chứng khoán Thăng Long đề cử.

Trước đó, ông Lê Hồng Thái đã có 2 năm làm Chủ tịch HĐQT của CTCP Đầu tư Xây lắp Dầu khí Imico (PVC-IMICO) - đơn vị thành viên của PVC.

CTCP Đầu tư và Khoáng sản Hợp Thành - nhà đầu tư chiến lược sở hữu Cảng Quy Nhơn được ông Lê Hồng Thái thành lập năm 2007 và nhanh chóng phát triển trở thành một tập đoàn đa ngành với quy mô rất lớn.

Sau 6 năm hoạt động, vào thời điểm bắt đầu thâu tóm Cảng Quy Nhơn (năm 2013), Khoáng Sản Hợp Thành có tổng tài sản 2.733,6 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu 460 tỷ đồng, nắm trong tay một loạt công ty con như Công ty Gang thép Hà Tĩnh, Công ty Sắt Vũ Quang, Công ty Hoá Cốc Hà Tĩnh, Công ty Khoáng sản Vạn Lợi Quảng Ngãi, Công ty sản xuất Sô Đa Chu Lai, Công ty Khoáng sản Miền Trung...

Cũng trong khoảng thời gian này, Khoáng sản Hợp Thành đầu tư mạnh vào mảng bất động sản với dự án 69 Nguyễn Du, rồi dự án xây dựng tòa nhà văn phòng Mitec, dự án khách sạn SeaDragon tại Quảng Ninh, dự án HH3–Khu đô thị Nam An Khánh, tòa nhà văn phòng số 2 Lê Văn Lương...

Năm 2011, Khoáng sản Hợp Thành là 1 trong 5 chủ đầu tư thứ cấp mua 46,8 ha tại dự án Vincom Village với giá trị 770 triệu USD (Hợp Thành mua 30 triệu USD).

Sau đó, doanh nghiệp này tiếp tục gây chú ý bằng việc mua 24,27% cổ phần cảng Vinalines Đình Vũ hay thương vụ 'sang tay' Khách sạn Deawoo đình đám.

Suy thoái

Mạnh lên một cách đầy bí ẩn, song 'sức khoẻ' của Khoáng Sản Hợp Thành yếu đi rõ rệt trong thời gian gần đây, thể hiện qua việc một loạt các dự án quy mô từ trăm tỷ đến nghìn tỷ bị thu hồi.

Cuối tháng 6/2017, UBND tỉnh Quảng Ngãi ra 'tối hậu thư', yêu cầu CTCP Khai thác và chế biến khoáng sản Vạn Lợi Quảng Ngãi (công ty con của Hợp Thành) phải nhanh chóng hoàn thành thủ tục để triển khai dự án Khai thác và chế biến quặng sắt tại huyện Mộ Đức.

Dự án có công suất 500.000 tấn/năm (sau điều chỉnh xuống 200.000 tấn) với tổng vốn đầu tư 320 tỷ đồng được cấp phép từ năm 2009, tuy nhiên hiện nay vẫn 'trùm mền', gần như chưa triển khai.

Mặc dù được chính quyền tỉnh Quảng Ngãi gia hạn, song nhiều khả năng dự án sẽ tiếp tục rơi vào tình trạng 'chết yểu', bị thu hồi giấy phép như các dự án trước đó của Hợp Thành.

Năm 2016, dự án Nhà máy thép Vạn Lợi có vốn đầu tư 1.700 tỷ đồng tại KKT Vũng Áng của CTCP Gang thép Hà Tĩnh (thành viên của Hợp Thành) bị thu hồi sau thời gian dài đình trệ, kéo theo 'số phận' tương tự của dự án Nhà máy tuyển quặng công suất 500.000 tấn/năm tại huyện Vũ Quang, Hà Tĩnh (vốn đầu tư 158 tỷ đồng).

Năm 2017, các công ty thành viên của Hợp Thành tiếp tục bị thu hồi các dự án lớn, gồm dự án Nhà máy sản xuất than cốc (vốn 1.400 tỷ đồng) và dự án Nhà máy sản xuất khí công nghiệp oxy, nito (vốn 200 tỷ đồng) tại KCN Vũng Áng đều do CTCP công nghiệp Hóa Cốc Hà Tĩnh làm chủ đầu tư.

Tại Hoài Nhơn, Bình Định, dự án Nhà máy chế biến quặng sắt có công suất 400.000 tấn/năm với vốn đầu tư gần 300 tỷ đồng do CTCP Khoáng sản Miền Trung đứng tên chủ đầu tư cũng rơi vào tình trạng 'đắp chiếu' sau khi đi vào hoạt động năm 2012. Lý do được đưa ra là bởi thị trường sắt suy giảm, sản xuất không có hiệu quả.

Một dự án khác cũng phải dừng hoạt động dù đã hoàn thành là Nhà máy sản xuất sô đa Chu Lai tại huyện Núi Thành, Quảng Nam.

Dự án có tổng mức đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng với công suất 200.000 tấn/năm được vận hành từ giữa năm 2015, tuy nhiên sau đó liên tục vi phạm quy định bảo vệ môi trường và bị đình chỉ hoạt động từ tháng 8/2016, tới nay vẫn chưa mở cửa trở lại.

Âm thầm thoái vốn

Không lâu sau khi Uỷ ban Kiểm tra Trung ương đề nghị thanh tra quá trình cổ phần hoá Cảng Quy Nhơn vào cuối tháng 2/2017, Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp sửa đổi ngày 30/3/2017 cho thấy ông Lê Hồng Thái đã rút hết 45% vốn tại Khoáng sản Hợp Thành. Vợ và con trai ông vẫn giữ lại lần lượt 36% và 19% của doanh nghiệp có vốn điều lệ 660 tỷ đồng này.

Trước đó, vào tháng 11/2016, ông Lê Hồng Thái cũng đã rút toàn bộ 53,87% vốn tại Công ty TNHH Hợp Thành - doanh nghiệp do chính tay ông gây dựng cách đây 15 năm.