Cần có cơ sở pháp lý để xử lý hành vi bức cung, nhục hình
![]() |
ĐBQH Đỗ Văn Đương |
ĐBQH TP Hồ Chí Minh Đỗ Văn Đương - Ủy viên Thường trực UB Tư pháp của Quốc hội có cuộc trao đổi với phóng viên bên lề kỳ họp Quốc hội ngày 23/10.
Ông Đỗ Văn Đương: Những quyền mà pháp luật không hạn chế, không tước bỏ như tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự… phải được tôn trọng đã được quy định rõ trong pháp luật.
Công ước của Liên hợp quốc về chống tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục con người mà Quốc hội đang bàn cơ bản tương thích với pháp luật Việt Nam. Tuy nhiên, để rõ hơn cần phải sửa một số luật, nhất là Bộ Luật hình sự, Luật Tố tụng hình sự và những quy định về tạm giữ, tạm giam người phạm tội, bị can.
Nói tóm lại, những vấn đề liên quan trực tiếp đến việc hạn chế quyền con người phải được quy định rõ hơn về khái niệm, nội dung, để sau này có cơ sở pháp lý nhằm xử lý người có trách nhiệm đối với những hành vi bức cung, nhục hình, xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của người khác.
Thưa ông, qua kết quả giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa qua, việc giam giữ người phạm tội trong các nhà tạm giam, tạm giữ hiện nay ra sao?
Ông Đỗ Văn Đương: Việc tạm giữ, tạm giam hiện nay cơ bản bảo đảm an toàn và chế độ tương đối bảo đảm. Cơm ăn, nước uống của người bị giam giữ, theo chúng tôi quan sát đều đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và đủ khẩu phần ăn.
Ban quản lý các trại tạm giam, tạm giữ đã tạo điều kiện cho người bị giam giữ tăng gia lao động sản xuất lấy thực phẩm cải thiện. Còn về chế độ ăn uống là tốt, mặc dù kinh tế khó khăn nhưng Nhà nước vẫn quan tâm đến chế độ của phạm nhân và họ luôn ở trong tình trạng sức khỏe tốt.
Tuy nhiên, mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng các cơ sở giam giữ của chúng ta vẫn có tình trạng quá tải. Nhiều năm nay, việc quy định 2 mét vuông/chỗ nằm vẫn chưa đảm bảo được. Một vấn đề khác làm quá tải nhà giam giữ là tội phạm ma túy phát sinh nhiều. Từ ma túy dẫn đến trộm cắp, cướp giật…là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng quá tải các khu vực tạm giam, tạm giữ.
Ở góc độ tư pháp, chúng tôi đã kiến nghị Chính phủ có lộ trình nâng cấp cải tạo xây dựng mới cơ sở hạ tầng nơi giam giữ, đảm bảo diện tích chỗ nằm cho phạm nhân.
Có ý kiến cho rằng, tình trạng quá tải trong các nhà tạm giam, tạm giữ là do có việc tội phạm chưa đến mức phải tạm giam, tạm giữ nhưng vẫn đưa vào?
Ông Đỗ Văn Đương: Có một số trường hợp như vậy và chúng tôi đã kiến nghị những trường hợp không cần thiết phải tạm giam thì ta không thực hiện việc này và áp dụng bằng các biện pháp khác như cho bảo lãnh, cho đặt tiền, cấm đi khỏi nơi cư trú…
Tuy nhiên, trên thực tế rất khó như loại tội phạm ít nghiêm trọng từ 2 năm tù trở xuống, nhưng lại trộm cắp vặt suốt ngày và phạm tội có tính chất nhỏ nhặt, gây bức xúc xã hội. Khi đã bị phát hiện đối tượng lại trốn, không bắt giữ được và không đưa ra xét xử được, nên kéo dài nhiều năm có thể có tới hơn 1.000 đối tượng 5-6 năm nay chưa bắt được, trong đó có đối tượng đặc biệt nguy hiểm.
Vậy chúng ta cần phải có chính sách như thế nào trong bối cảnh hiện nay?
Ông Đỗ Văn Đương: Cũng có những vấn đề tồn tại bởi quy định của pháp luật về căn cứ tạm giữ, tạm giam theo tôi luật cũng sửa cho rõ. Tuy nhiên, tội nào đáng giam phải giam, trường hợp nào không giam phải mở rộng biện pháp ngăn chặn.
Trong điều kiện hiện nay, theo tôi cần nâng cao trách nhiệm của người bảo lãnh và nếu để tội phạm bỏ trốn, người bảo lãnh phải bị phạt tiền.
Hiện nay, người bảo lãnh để tội phạm bỏ trốn vẫn chưa được luật quy định phải bị xử lý. Nếu một chính sách pháp luật đưa ra không phù hợp với thực tiễn, sẽ gây khổ cho cả cộng đồng.
Xin cảm ơn ông!